Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
otymmyślą,jeszczesięniewybilizestaregosposoburachuby
politycznej.KiedynaradziewDobrzyniepowstajemyśl,byzawiązać
konfederację,Gerwazyłatwojązbywauwagą,żenatosą–jakby
zaczasówRzeczypospolitej–osobniurzędnicy:pisarzekoronny
ilitewski,cóżotymmyślećwDobrzynie!Noispośródzebranych
uMaćkaniktsięnajwyraźniejwtejwykrętnejsofistyceniepołapał.
Boteżnicdziwnego.Ustrójadministracyjny,ten,zktórymnowy
obywatelmiałkołosiebiedoczynienia,naogółzrozbioramiPolski
znagłasięniezmienił,pozostałstary;sądygraniczne,postaremu
sformowane,jakdawniejrozstrzygałysporyomiedze,odrogi,owyręby.
Jedynadziedzina,wktórejnowaadministracjarosyjskadawałasię
weznaki–tosprawypodatkowe.Nauciążliwośćteraźniejszychpodatków
skarżysięwkarczmieszlachtaprzedRobakiem;opotrójnympodatku,
jakimrządogładzauwłaszczonychchłopów,wiedziałteżGerwazy.
ZresztąmieszkańcomSoplicowaczyDobrzynanawetrepresjepolityczne
nieprzedstawiałysięzbytgroźnie.WprawdziePłutpotrząsazawzięcie
„żółtąksięgą”,straszyrygoramistanuwyjątkowego,alewłaściwie
pototylko,żebywymusićsutsząłapówkę.Łapówką,niezbytnawetdużą:
połowąintratyrocznejmógłbysiębyłHrabiawykupićodkaryzatakie
przestępstwo,jakudziałwbuncieiwybiciudwukompaniiwojska.
Urzędnicyrosyjscy,sprawnikczystrapczy,bylifiguraminatylewidać
niegroźnymi,żetytułamiichmożnabyłobezobawynazywaćwzgardliwie
psymyśliwskie.Krótkomówiąc,ouciskupolitycznymrosyjskim
naLitwiezpoczątkiemwiekuXIXniewielesłyszymyzPanaTadeusza.
ToteżjeślimłodzieżlitewskaprzemykasięjednakdowojskaKsięstwa
Warszawskiego,jeżelihasłopowstaniaznajdujepozapadłychzaściankach
oddźwięktakłatwyiszeroki,tedydziejesiętonieprawemreakcjina”
dokuczliwośćucisku,aleprzezsamoumiłowaniewolności,liprzez
wrodzonyiwciążżywypatriotyzmpolskitejszlachty.StosunekdoRosjan
wSoplicowieiDobrzyniejestnietylenienawistny,ilelekceważący.Poeta
topodkreśla,nietającnawet,żetenstosunekniemapełnejjegoaprobaty.
Krzywdę,jakąSędziawyrządzaRykowowiproponującmukieskę
zdukatamizamilczenie,naprawiaćmusiwłaściwiedopieroautor
odsłaniającszlachetnycharakterKapitana.„Epickiobiektywizmtego
epizoduocenimypamiętając,żepisałgopoeta,którydopiero
