Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ofiarąkonsekwentnychizaciekłychprześladowań.Administracjicarskiej
szłopoprostuojejunicestwienie,owytępieniejednegozniebezpiecznych
środowiskoporuniepodległościowego.Nieuciekanosiędopółśrodków,
zastosowanoodrazunajbardziejbezwzględne,najskuteczniejsze.Przy
szerokozakrojonejweryfikacjiprzywilejówszlacheckichobracanomasę
tęwzaciężnechłopstwo,agdzietegoniedałosięprzeprowadzić,
zastosowanowysiedlaniewgłąbRosji:najpierwmłodzieży
rozmieszczonejpokantonach,potemtzw.jednodworców,przerzucanych
naliniękaukaskączyorenburską.Nasilenietejakcjieksterminacyjnej
zaczęłosiępodkoniec1832r.,przeprowadzanojądługo,wytrwale,
zcałymokrucieństwem.
Szlachtadrobna–piszehistoryk[21]–przywiązanadoziemirodzinnej,niechciała
jejporzucić;trzebawięcbyłoużyćsiływojskowejdlaprzewiezieniaichnamiejsce
przeznaczenia.
ObliczyłKorzon,żewciągusiedemnastulatpor.1832przesiedlono
wtensposóbztamtychziemokoło55tysięcyjednodworców
szlacheckich.Zdziesiątkowanoelementpatriotycznyzaścianków,
najwartościowszyfundamentnarodowości.
ZaciekłośćeksterminacyjnarządurychłouprzytomniłaPolscewysoką
wartośćwyniszczanegożywiołu.„Musitambyćżycie–pisał
Mickiewicz–gdzieMoskaltniesiekierą”.Złożazaśtychwartości
dostrzeganowsferzenietylkopolitycznej;równiedoniosłychdopatrzono
sięodstronyspołecznej.Wwielkimprocesiekruszeniawyłączności
stanowej,przeistaczaniasięnarodu,przesuwaniaciężaru
odpowiedzialnościobywatelskiejzuprzywilejowanejelitynamasy
szlacheckie,alenietylkoszlacheckie,wobectrudnegozadania
unarodowienialudu–taformacja,pozycjąspołecznąjaknajbardziej
zbliżonadochłopów,azwyższymiwarstwamiszlacheckimidzielącasilną
świadomośćnarodową,wydałasięjakbyogniwemspojenia
międzystanowego,przezżyciewypróbowanymmodelemnowego
porządkuustrojowegoprzyszłejPolski.
TejejwalorydostrzegałipodnosiłLelewelzarazpoupadkupowstania,
wszlachciezagrodowejupatrywałonsojusznikawwalceowewnętrzną
