Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przebudowęnarodu.
Powstawajmy–pisał–nanasząoligarchię,napany,nabezecnehrabie,
narzekajmynaarystokratów,którzyobcewojskadokrajuwprowadzili,
codorozszarpaniaPolskidzielniesięprzyczynili,anieponiewierajmystanu
[drobnoszlacheckiego].Animozjamiędzymotłochemszlachty,drobnązagonową
szlachtą,czylinaszymiproletariuszami,apanyzawszebyłażywa.Idziśstaną
przeciwpanomiwspólniezwieśniactwemswobódobywatelstwa,równości,
braterstwainiepodległościPolskiidobijaćsiębędą[22].
Mickiewiczadopodobnegoższacowaniaskłaniałymotywynietylko
rozumowe,aleiuczuciowe.Wyrósłprzecież,onjedenspośródnaszych
wielkichtwórców,ztejwłaśniesferywiejsko-zaściankowej,tradycją
rodową,węzłamirodzinnymizwiązanybyłztymśrodowiskiem
bezpośrednio.Zautopsjiiwłasnegodoznaniaoceniłjegowartości,
najdotkliwiejteżodczuwałrepresjeeksterminacyjneimimowszystko
najufniejosłaniałsięwiarąwniezniszczalnośćowychfundamentów
utwierdzenianarodowego,tamwłaśnie,wniskichzłożachwytrwałości
biologicznejiuczuciowej,szukałostoibytunarodowegowciężkich
terminachklęski.
Zarazpoklęsce,nasamymwstępieswejdziałalnościemigracyjnej
postawiłgłośnopytanie:gdziejestratunek,gdzieszukaćkamienia
węgielnego,naktórymnajpewniejwesprzesięnowabudowlabytu
narodowego?Odpowiedźbyłaprosta.Zaostojęzewszystkich
najpewniejsząuważałzłożaświadomościnarodowej,skarbytradycji,
skryte,jakwkorzeniach,wsercachmas,najgłębiejtuwłaśnie,między
prostymiludźmi,napograniczumiędzyzaściankiemiwsią.
Tawewnętrznadomowatradycja–mówiłwodczycieOduchunarodowym
(1832)–składasięzresztekmniemańiuczuć,któreożywiałynaszychprzodków;
tatradycjapoupadku,porozerwaniuiprzytłumieniuopiniipublicznejschroniłasię
wdomachszlachtyipospólstwa.Jakwchorymiosłabionymcielekrewisiła
żywotnazgromadzasięokołoserca–tamjejszukać,tamjąożywiać,stamtąd
jąnacałeciałoznowurozprowadzaćnależy.Ztychtradycjimusiwywinąćsię
iniepodległośćkraju,iprzyszłaformajegorządu.
Topogranicze,te„domyszlachtyipospólstwa”,fundamentotuchy,
