Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Przyczynypożarów
zakładówwykorzystującychdoprodukcjiogieńwobrębiemiejskichmurów,
składowaniałatwopalnychmateriałówczyaktualniepanującychwarunkówkli-
matycznych(susze,wielkieupały).
101010Budownictwomiejskie
Nieulegawątpliwości,żewprzypadkuwybuchupożarubudynkidrewniane
najszybciejinajłatwiejpadałypastwąognia.Niestety,mimolicznychkrólew-
skichrozporządzeń,ordynacjiwłaścicieliprywatnychmiast,miejskichwilkierzy
czynakazówwydawanychprzezKomisjeBoniOrdinisiinneinstytucjeepoki
stanisławowskiej,którepostulowałyipopieraływznoszeniewośrodkachmiej-
skichwyłączniemurowanychbudynkówlubprzerabianiedrewnianych
13
,aż
dokońcaXVIIIw.wmiastach,azwłaszczawmiasteczkachRzeczypospolitej
zdecydowaniedominowaładrewnianazabudowa.Przykładowo:wlatach1793-
1794wmiastachwojewództwałęczyckiegotylko0,8%domówbyłomurowa-
nych,wwojewództwiesieradzkimzaś(wyłączywszyPiotrkówTrybunalski)-
0,7%.ZkoleinaMazowszuwwojewództwiepłockim(bezPłocka)znajdowało
sięaż97%budynkówdrewnianych,awwojewództwierawskim-93,4%
14
.
Natomiastna162domy,jakieznajdowałysięwSierpcuw1791r.,jedyniesześć
byłomurowanych,awPłońskuwkońcuXVIIIw.miejskazabudowabyłaprawie
w100%drewniana15.
WedługspisuKomisjiBrukowejnawetwWarszawiebyłow1784r.tylko
980kamieniciaż2160domówdrewnianych;budynkizdrewnastanowiłyzatem
prawie70%ogółuposesjiówczesnejstolicy16.Aotojakpostrzegaomawianą
sytuacjęwstanisławowskiejWarszawieniemieckiobserwator,niejakiSirris:
DWprawdzie,możnatutajwidziećobokpysznegopałacu,tulącąsiędoniego
nędznąchatęlubnikczemnąlepiankę,lubchylącysięzestarościdrewniany
domek;wszelakowypadektenrzadkijestwewłaściwymmieście,wtedygdypo
przedmieściach,którerozwlekłesąiwsposóbwiejskipobudowane,wielejesz-
czedrewnianychdomówznaleźćmożna.[P]odobnystanrzeczywWarszawie
powoliznika;zabronionojestbowiemprawemstawiaćdomynowedrewniane
13Przykładoworajcylwowscynakazaliodbudowywaćpopożarzez1527r.tylkodomy
murowane,ZygmuntIIIzaśw1590r.wydałpodobnynakazdlaPoznania.ZkoleiWłady-
sławIVzarządziłw1648r.przebudowaniewszystkichdrewnianychbudynkówwStarej
WarszawieinaKrakowskimPrzedmieściunamurowane(Giedroyć1915,s.5;Karpiński1981,
s.118;Lileyko1984a,s.16;Zajęcki2014,s.176).Natomiast15listopada1779r.Poznańska
KomisjaDobregoPorządkuzaleciłastawianiewPoznaniuwyłączniedomówmurowanych
orazprzebudowęstarszychposesjizbudowanychztzw.pruskiegomuru;podobniebrzmiało
zalecenieKaliskiejKomisjiBoniOrdinisdlaKalisza.Obieinstytucjezezwoliłynatomiast,by
naprzedmieściachobumiastnadalstawiaćbudynkizpruskiegomurulubgliny(Deresiewicz
1966,s.183-184).Por.APPAMPI1997,k.1v.
14Historiakulturymaterialnej1978,t.IV
,s.217.
15Barbasiewicz1984,s.48;Krajewski2003,s.198.
16Giedroyć1915,s.5;Historiakulturymaterialnej1978,t.IV
,s.218.
