Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Czynnikisprzyjającepożarom
19
lubstareodnawiać;dlategoteżwielejestteraznowychulic,któresązupełnie
murowanymidomamizabudowane”17.Przewagadrewnianejzabudowywyraź-
niejwidocznabyłanatomiastwwielumiastachirejonachówczesnejKorony
iWielkiegoKsięstwaLitewskiego18.
Jakiebyłyprzyczynytakiegostanurzeczy?Wydajesię,żedecydowałyotym
zarównodostępność,cenadrewnaiłatwośćjegoobróbki,jakikosztywznosze-
nianowychlubodbudowywaniazniszczonychdrewnianychposesji.Byłyone
dużoniższeodkwot,jakiepociągałozasobąwymurowaniekamienicy19.Stąd
teżdużaczęśćnietylkouboższychmieszkańcówipogorzelcówpreferowałatań-
szymateriałbudowlany.Niekiedyzresztąwprostproszonowłaścicielidanego
ośrodkamiejskiegoowyrażeniezgodynatakiebudownictwo20.Częstobylito
Żydzi,którzyzwykleodbudowywaliswojezniszczoneposesje,stosującwyłącznie
drewno.Naprzykładw1571r.postaralisięoniuZygmuntaAugustaoprzy-
wilej,wmyślktóregowbrewdecyzjomlwowskiegomagistratumogliodbudo-
wywaćdomywdowolnysposób21.
Notabenerównieżwielezamków,rezydencjimagnackichikościołów
22
znajdującychsięwmieścielubnaprzedmieściachbyłodrewnianych.Niekiedy
nawetwprostzalecano,bynaobrzeżachwiększychmiastbudowaćdrewniane
świątynieiinnebudynkiużytecznościpublicznej,comiałowpłynąćnaobron-
nośćdanegoośrodka,gdyżwrazieatakuczyoblężeniamożnabyłotakiezabu-
dowaniałatwozniszczyć(ipotemodbudować)23.
17Cyt.za:Sobieszczański1974,s.130-131.Por.dlaGrodna-Gordziejew2010,s.143.
18Np.wKaliszuw1786r.odnotowano92budynkimurowanei344drewniane,w1792r.
zaś(przedwielkimpożarem),naogólnąliczbę315domów,byłytylko83murowane(Dzieje
Kalisza1977,s.148;Rusiński1961,s.163-164;Rusiński1983,s.30).ZkoleiwInowro-
cławiuznajdowałosięw1812r.328domówdrewnianychitylko52murowane(DziejeIno-
wrocławia1978,t.I,s.256),awUrzędowiew1791r.murowanybyłjedyniemiejskiratusz
(DziejeUrzędowa2011,s.112).NatomiastwwielkopolskimLeszniewlatach1793-1794
było709budynkówmieszkalnych:367wsamymmieściei342naprzedmieściu.Odnośne
liczbymurowanychposesjitoodpowiednio119i6(Ziemialeszczyńska1966,s.139-140).
DDwatylkomurowanedomyprywatne-zanotowałwswympamiętnikuw1752r.,pisząc
olitewskimGrodnie,przyszłykrólStanisławAugustPoniatowski-wszystkieinnedrewniane,
jakkolwiekźleurządzone”(cyt.za:Śliwiński2005,s.109).Por.DziejeHrubieszowa2006,t.I,
s.161;DziejemiastaNowegoSącza1992-1993,t.II,s.44;Komolka,Sierpowski1987,s.43;
Maroszek2012,s.187;Naruszewicz2013,s.96-97;Pęckowski1934,s.43;Proszowice2000,
s.162;TysiąclatPrzemyśla1976,cz.I,s.341,445;Tyszkiewicz2015,s.302.
19Zob.Walawender1935,s.75*-76*.
20Postąpilitaknp.wkońcuXVIIIw.mieszkańcyHorodła(Wróbel-Lipowa1986,
s.55).
21Bałaban1906,s.24;Szaflik1979c,nr22,s.18-19.Por.Zajęcki2014,s.178.
22Uwagatadotyczynp.Mazowsza,gdzienaprzełomieXVIiXVIIw.76%wiejskich
imiejskichkościołówparafialnychbyłodrewnianych,atylko24%murowanychlubczęściowo
murowanych(Historiakulturymaterialnej1978,t.IV
,s.171).Por.Maroszek2012,s.188;
Śliwiński2005,s.109.
23Śliwiński2005,s.109.
