Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
1.Przyczynypożarów
NotabenejedyniewprzypadkulokalizacjigorzelniwydanowRzeczypospolitej
ogólnyprzepis,którymiałobowiązywaćnatereniecałegokraju:Dprzykazujemy-
czytamywrezolucjiDepartamentuPolicjiz1776r.,wpisanejdokonstytucji
sejmowej-ażebygorzelnie,któreczęstodozgorzeniamiasteczekprzyczyną
bywają,zokręgumiasteczekwywiedzionebyły”117.
Otym,żedrewnianekramyibudynakazywanousuwaćzmiejskichryn-
ków,jużpisaliśmy;tosamomiałodotyczyćinnychzabudowańgospodarczych,
m.in.stodół.DNieporządekwmieściedotądzachowany-odnotowalilustratorzy
wlustracjiNowegoKorczynaz1789r.-żemieszczaniepomiędzybudynkami
mająstodołyzabudowane,acogorzej,żesnopkamisąposzytezwielkimnie-
bezpieczeństwieodognia,przetoabynapotymwszystkiestodołyzdalekaod
mieszkalnychzamiastembyłystawianenakazujemyidozórtegomagistratowi
zalecamy,pododpowiedziąjurysdykcjistarościńskiej”118.
101080Wodociągimiejskieistudnie
Wrazzewzrostemliczbymieszkańcówodśredniowieczazapotrzebowanienawodę
wmiastachnieustannierosło.Potrzebnabyłaonaprzedewszystkimdocelów
konsumpcyjnych,higienicznych,hodowlanychorazprodukcyjnych.Jejważnąrolę
przygaszeniupożarurozumieliwszyscy;otojakwidziałtoLeonBattistaAlberti
wswoimdzieleKsiągdziesięćosztucebudowania:Dmiastopotrzebujewielkiejilo-
ściwodynietylkoażebyjegomieszkańcymielijądopicia,ależebymoglisię
omyć,atakżeponieważwogromnejilościpotrzebnajestdlaogrodów,foluszy,kloak,
arównieżdlatego,żedziękiniejmożnaszybkouśmierzyćgwałtownośćpożaru”
119
.
Ponieważkorzystaniezrzek,strumieniijeziororazprywatnychstudnioka-
zywałosięniewystarczające,odXVIw.władzeróżnejkategoriimiastkrólew-
skichiprywatnychstarałysięuzyskaćzgodęnabudowęwodociągu.Wlatach
1500-1650kilkadziesiątznichotrzymałostosowneprzywileje,auschyłku
XVIw.aż60osadmiejskichposiadałojużwodociągi.Niemiejscetunaopis
ichkonstruowaniaidziałania,wyliczmyjedynie,żeoboknajwiększychmiast:
Gdańska,Krakowa,Warszawy,Lwowa,Wilna,LublinaiPoznaniaznajdowały
sięonerównieżwwielumniejszychośrodkachmiejskich,m.in.wBabicach,
Bieczu,Brześciu,Drohobyczu,Fromborku,Jarosławiu,Kaliszu,Kościanie,
Krośnie,Lesku,Lesznie,Łowiczu,Miechowie,NowymSączu,Olsztynie,Pilznie,
Proszowicach,Przemyślu,Samborze,SandomierzuiSanoku120.
117VL,t.VIII,s.542.Por.Zajęcki2014,s.195.
118LWS1965-1968,cz.3,s.76.
119Cyt.za:Sowina2005,s.292.
120Por.Bogucka,Samsonowicz1986,s.516;DziejeKalisza1977,s.150;DziejeLublina
1965,t.I,s.74,80;DziejemiastaNowegoSącza1992-1993,t.I,s.312;Fastnacht1988,s.236;
Historiakulturymaterialnej1978,t.III,s.381-386,t.IV
,s.317-318;Horn1968a,s.144-150;
Lublinwdokumencie1976,s.55;Łowmiańska2005,s.322;Motylewicz2005,s.180-
183;Mściwujewski1935,1937,s.56;Pęckowski1967,s.293;Ptaśnik1949,s.386-387;
