Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
1.Przyczynypożarów
jakiegokolwiekoporu132.Widocznenakilkadziesiątkilometrówłunyztakich
pożarówwznieconychprzezordyńcówmiędzySamboremaDrohobyczem,
np.wnocyz10na11października1621r.,takopisałjedenzuczestnikówmało-
polskiegopospolitegoruszenia,stacjonującywokolicachJaworowa:DTatarskie
ogniebyłowidaćszeroko:ilewtakciemnąnocogromnesięzdały,okołoStryja
jebyćrozumieli”133.
Poświęconacharakterystyceprzyczynwczesnonowożytnychpożarówtabela1
uwidacznia,żena1915zebranychonichinformacjiaż68,9%(1318przypad-
ków)dotyczyklęskogniabędącychskutkiemregularnychwojenlubnajazdów,
adalszych1,5%(29przypadków)odnosisiędopożóg,którychsprawcamibyli
równieżżołnierze.
Zdecydowanienajwięcejwojennychpożarów(605,czyliokoło46%ogółu
tegorodzajuklęskuwzględnionychwtabeli1i87%wszystkichodnotowanych
pożarówwtejprowincji)miałomiejscenaZiemiachruskichKorony.Niepowinno
todziwićzracjistałychnajazdównateterenyTataróworazfaktudobrego
rozpoznaniategorejonuprzezpolskichhistoryków.Naobszarzeinnychpro-
wincjiRzeczypospolitejpożarywojennebyłymniejliczne,choćituwojnyoraz
najazdystanowiłyprzyczynęwiększościodnalezionychpożarów134.
Ponieważrozmiaryposzczególnychpożarów,ichczęstotliwość,atakżeskalę
zniszczeńomawiamyszczegółowowrozdziałach2i3niniejszejrozprawy,wtym
miejscuograniczymysiędowskazaniagłównychsprawcówwojennychpodpaleń
orazomówieniatypówpożarówwojennychwRzeczypospolitej.
WhistoriiPolskiokresXVI-XVIIIw.obfitowałwróżnorodnekonflikty
zbrojne,najazdyorazwewnętrznezaburzenia,któreprowadziłydoczęstych
pożarówpolskichilitewskichmiast.RelatywniespokojniejszebyłoXVIstu-
lecie,kiedytowojnyizniszczeniadotykałygłówniepogranicznychteryto-
riów.Takżewtedyjednakwieleośrodkówmiejskichuległoczęściowemulub
całkowitemuspaleniu.ItakwczasieostatniejwojnyzZakonemKrzyżackim,
jakatrwaławlatach1519-1521,wspomagającyKrzyżakówBrandenburczycy
podpalilim.in.11października1520r.wielkopolskiMiędzyrzecz,
aw1521r.Skwierzynę135,wojskazakonnespaliłyzaśnaMazowszu:Kolno
(23lipca1520r.),Łomżę(luty1521),Mławę(przed15kwietnia1521r.),
132Por.Gliwa2013,s.214,416.
133Cyt.za:Gliwa2013,s.124,254.Podobnyefektwywoływałyzresztąpodpaleniadoko-
nywaneprzezinnychnajeźdźców.DByliśmywSiemiatyczach-czytamynp.wzapisceJana
AntoniegoChrapowickiegoz4stycznia1660r.-trwogiprzecieodMoskwyiogniebyłowidać
wielkiekuZabłudowi”.Trzydnipóźniejpamiętnikarzznówzanotował,że:Dprzeszłejnocy
srogieogniewidziećbyło[ł]kuBrześciowiszłyognie,botamposzłowojskomoskiewskie”
(Chrapowicki1978,1988,cz.1,s.219).
134Przykładowo:wMałopolscena342uwzględnionewtabeli1danepożarywojennebyły
przyczyną59,3%wszystkichodnotowanychtamklęskognia,naMazowszuiPodlasiu63,8%,
wPrusachKrólewskichzaśinaKujawach-aż74,4%(obliczeniawłasnenapodstawietabeli1).
135Cyraniak2009,s.40;Kirmiel2004,s.33;Tureczek2009a,s.164;Walawender1935,s.150.
