Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Umysłipoznanie
RAMKA1.1cd.
będziepomniejszonaoczaspotrzebnynawykonanietychoperacji,któreUkarmią
się”dostarczonymiwskazówkami.Procespoznawczyitakbędziepełny,integralny,
niepozbawionyważnychelementówskładowych.Sumarycznyczasreakcjibędzie
jednakwyraźniekrótszy,ponieważosobabadanawykonaniektórekomponenty,
jeszczezanimzaczniemymierzyćczas.
Naprzykładzadanierozwiązywaniaprostychsylogizmówwerbalnychnależyrozpo-
cząćodkodowaniaiidentyfikowaniaposzczególnychinformacjiskładającychsięna
rozwiązywanyproblem.Możnazałożyć,żekodowanieiidentyfikowanieinformacji
stanowipierwszyetapprzetwarzaniawprocesierozwiązywaniasylogizmów.Osoba
badana,którarozpoczynazadaniewmomencie,gdyzapoznałasięjużzewszystkimi
informacjaminiezbędnymidojegoprawidłowegorozwiązania,skracaprocesrozwią-
zywaniasylogizmuotenwłaśniepierwszyetap,zwanyetapemkodowania.Możemy
oczywiściedostarczaćróżnychwskazówekwstępnych,tymsamymumożliwiającoso-
biebadanejwykonanieróżnychkomponentówUzadarmo”,czylizanimzaczniemy
mierzyćczas.Porównującterazczasreakcjiuzyskanywwarunkacheksperymental-
nych,różniącychsięliczbąicharakteremdostarczonychwskazówekwstępnych,je-
steśmywstanieocenićczastrwaniaposzczególnychkomponentów,aprzedewszyst-
kimto,czydanykomponentwogóleistnieje.Opisanysposóbpostępowaniapozwala
weryfikowaćzłożonemodeleprzetwarzaniainformacji,aponadtobadaćróżnicein-
dywidualne.Okazujesiębowiem,żeludzieróżniąsięzewzględunaczaswykonania
poszczególnychkomponentów,aróżnicetebywająskorelowanezinnymiwymiarami,
np.zinteligencjąogólną.
Napodstawietakiegomodelutworzymywersjezadaniaróżniącesięliczbąetapów
przetwarzaniainformacji.Dopierodysponującmodelem,możemydokonywaćpo-
miarów,odejmowaćposzczególneczasyreakcji,anastępniewnioskowaćostrukturze
badanegoprocesupoznawczego,np.oliczbieniezbędnychetapów.Podwpływempóź-
niejszychzabiegówmetodologicznychmożemytenmodelpoprawić,anawetcałkiem
odrzucić,ponieważodegrałonjużswąrolęjakoźródłoprzewidywańcodozachowania
osóbbadanychwróżnychwarunkacheksperymentalnych.Odrzuciwszymodelwyj-
ściowy,przyjmujemyinny–lepiejdopasowanydoobserwacjiempirycznych.Model
wyjściowypełniwięcwyłączniefunkcjęheurystyczną,toznaczyjestgeneratorem
przewidywańcodowartościpomiarówwróżnychwarunkachbadania.Niedysponu-
jąctakimmodelem,niebylibyśmyjednakwstaniewogóleniczegozbadać,ponieważ
nawetgdybyudałonamsięzmierzyćjakiśczasreakcji,niewiedzielibyśmy,czemuon
odpowiadaanioczymświadczy.
Podejściezwanechronometriąumysłuwymagabardzostarannejobróbkidanychdo-
tyczącychczasureakcji.Niepotrzebawyrafinowanegoeksperymentupsychologicz-
nego,abysięprzekonać,jakbardzowartośćczasureakcjijestpodatnanazakłócenia.
Niekiedy–saminiezdającsobieztegosprawy–tęsamączynnośćwykonujemyszybko
ibezbłędnie,czasemzaśzdecydowaniewolniejimniejprecyzyjnie.Przywielokrotnych
powtórzeniachdanejczynności–gdynarastawprawa,aleteżzmęczenie–niektóre
powtórkisąbardziej,innezaśmniejudane.Dlatego,przyjmujączapodstawęwnio-
skowaniaczasreakcji,musimyprzestrzegaćpewnychrygorówmetodologicznych.
Dozespołuzabezpieczeńprzedprzypadkowościąpomiarunależym.in.stosowanie
dużejliczbypowtórzeńwykonaniategosamegozadania.Wtypowymeksperymencie
psychologicznymosobabadanawykonujetosamoprostezadaniekilkadziesiątrazy.
42
