Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział2.Istotaiformareprezentacjiumysłowych
2.2.3.Hipotezafunkcjonalnejekwiwalencjipercepcji
iwyobraźni
Istniejewieledanychświadczącychotym,żewyobrażeniarzeczywiściemogąmieć
formęobrazowąorazżewyobraźniaipercepcjaprowadządopodobnychskutków
poznawczych.Danetepochodząm.in.zbadań,wktórychuczestnicymogliwykony-
waćtosamozadaniewdwóchwarunkacheksperymentalnych.Wpierwszymosoby
badanemogłyformułowaćsądyoobiekcie,opierającsięnaspostrzeganiu(zazwyczaj
percepcjiwzrokowej),awięcnadanychzmysłowych,wdrugimzaś–jedynienaswoich
wyobrażeniach,awięcnapoznawczychreprezentacjachobiektu.Postępujączgodnie
ztąprocedurą,badaczestaralisięrozstrzygnąćspóronaturęwyobrażeń.Argumentów
narzecztezyofunkcjonalnejekwiwalencjiwyobraźniipercepcjidostarczająbadania
prowadzonezwłaszczaprzezShepardaijegowspółpracowników.
RogerShepardiSusanChipman(1970)wybralizmapyAmerykiPółnocnej15stanów
USA.Niektórebyłydosiebiepodobnepodwzględemkształtuipowierzchni,inne
zdecydowanieróżniłysięmiędzysobą.Następniebadaczepoprosiliuczestników
oocenępodobieństwapodwzględemkształtuipowierzchni105parwybranychre-
gionów.Osobybadanewpierwszymwarunkumogłyprzezcałyczaskorzystaćzma-
py.Wwarunkudrugimpytaniazadawanodopiero,gdymapęusuniętojużzichpola
widzenia.Zatemwpierwszymwarunkubadanimoglikorzystaćzpercepcji,podczas
gdywwarunkudrugimumożliwionoimkorzystanietylkozwyobrażeń.Okazało
się,żepoprawnośćwwarunkupercepcyjnymbyławysokoipozytywnieskorelo-
wanazpoprawnościąwwarunkuwyobrażeniowym.Takwięcosobydobrzekorzysta-
jącezmożliwości,jakiedajepercepcja,skutecznieradząsobie,gdymogąposłużyć
siętylkowyobraźnią.
Wkolejnymeksperymencienawstępiepoproszonouczestnikówoocenępodobień-
stwacyfrarabskich,umieszczonychnatablicywzasięguwzroku(Shepard,1975).
Następnietablicęusuniętoipoleconoosobombadanymwyobrazićsobiecyfryipo-
nownieokreślićstopieńichpodobieństwa.Wreszciepoproszonobiorącychudział
wbadaniuoprzedstawieniesobiewumyślekażdejztychcyfrwpostaciodpowiedniej
liczbykropek,cowymagałodokonaniatransformacjiumysłowej.Naprzykładcyfrę
3należałoprzekształcićwtrzykropki,acyfrę8–wosiemkropek.Shepardstwierdził,
żechoćprzedtransformacjącyfry3i8byłyprzezuczestnikóweksperymentuczęsto
ocenianejakopodobne(zarównowwarunkuspostrzeżeniowym,jakiwyobrażenio-
wym),topodokonaniuwymaganejprzezniegotransformacjicyfra3(reprezentowana
przeztrzykropki)icyfra8(reprezentowanaprzezosiemkropek)byłyspostrzegane
jakoróżne.Potransformacjipodobnewydawałysięnatomiastcyfry4i6,atakżecy-
fry8i6,zewzględunapodobieństwograficzneichprzedstawieniawpostacizbioru
kropekulokowanychwdwóchrzędach.Wynikitychbadańdostarczająbardzosilnych
argumentównarzecztezyofunkcjonalnejekwiwalencjispostrzeganiaiwyobrażania.
WedługKosslyna(1981)wynikiopisanychwcześniejbadańpotwierdzająsłusznośćje-
gokoncepcji.Autortenargumentuje,żejeśliwrozwiązywaniuzadańpercepcja(dane
zmysłowe)iwyobraźnia(daneumysłowe)prowadządopodobnychwynikówipodob-
nychbłędów,toprocesytesąfunkcjonalnieekwiwalentne.Askorotak,to–byćmoże–
równieżmająpodobnąformęorganizacjiizapisuwumyśle.Pierwszypoglądjestcen-
tralnymelementemfunkcjonalnychteoriiwyobraźni(zob.np.Cooper,Shepard,1973;
przegląd:Finke,1985),natomiastdrugi–koncepcjistrukturalnych(zob.np.Kosslyn,
64
