Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2,ZRÓŻNICOWANIEINIERÓWNOŚCISPOŁECZNE
cooczywiścienieoznaczatotalnejrezygnacjizukazywaniazmianwramach
wysocesformalizowanychmodelianaliz.
Zróżnicowaniespołeczne(gdybyjezdefiniowaćnajkrócej)jestnegacją
identycznościiodpowiednikiemszczegółowegopodziału;rozumianejakopro-
cesjestwyłanianiemsięnowychpodziałówiról.Zróżnicowaniefizycznełatwo
rozpoznaćjużnapierwszyrzutoka.Ludzieróżniąsięwiekiem,płcią,kolorem
skóryiinnymicechamiwyglądu.Możeto,chociażwcaleniemusi,pociągać
zasobązróżnicowaniespołeczne-przezwywieraniewpływunadostępdo
wykształcenia,przebiegkarieryzawodowejczywielkośćzarobków.Jednak
porównującjepodkątemważności-apodstawowymkryteriumjestwpływna
szanseżyciowejednostek-istotniejszejestzróżnicowaniespołeczne,ważniej-
szymicechamisąbowiempoziomwykształceniaczywykonywanieokreślonego
zawodu,niżwagaciałaczywzrost.
Zróżnicowaniejestpodstawowymaspektemkażdejstrukturyspołecznej.Po
pierwsze,każdaistotaludzkapełnijakąśrolęimożnająsklasyfikowaćwramach
określonegopodziału,czybędzietopustelnik,rozbiteknabezludnejwyspieczy
więzieńobozukarnegoozaostrzonymrygorze.Zróżnicowaniespołecznejest
(wsensielogicznym)wyczerpującymzbioremwszystkichmożliwychpodziałów;
tymsamymjednązjegoważniejszychfunkcjijestkreowaniestrukturalnychram
dlaidentyfikacji,poczuciatożsamościizakorzenieniawzbiorowościachzwią-
zanychwspólnotąduchową,takichjakrodzinaczynaród.
Drugimfundamentalnymfaktemjestto,żezróżnicowaniespołecznetkwi
upodłożazjawiskanazwanegoprzezRobertaMertona(1957)role-set,czyli
wielościąról.Należącdoróżnychkręgów,ludziemogąukazywaćobliczegorli-
wegokatolikasąsiadom,uczestnikarowerowychwędrówekkolegomzeszkoły
izaprzątniętegospekulacjaminaukowymibadaczastudentom.Mogąteżodgry-
waćrolęstaregokawaleraczywojującegonacjonalistyoskrajnieprawicowych
poglądach.Konfiguracjerólsąwwiększościspołeczeństwpodobne,chociaż
niektóreznicheksponowanesąsilniejlubsłabiejwzależnościodróżnych
czynników,związanychnp.ztradycjąhistorycznąiwpływemkultury.WPolsce
stosunkowodużeznaczeniemanarodowość,wdalszymciąguważnyjestste-
reotyp„katolika”i-podobniejakwspołeczeństwachzachodnich-wzrastaróż-
nicującamocrólzwiązanychzwzoramikonsumpcji.
Trzeciąkonsekwencjązróżnicowaniaspołecznego,przesądzającąojego
ważności,jestpodziałpracy.Napodzialepracyopierasięfunkcjonowanie
wszystkichinstytucjispołecznych,poczynającodżyciarodzin,nakościele,
armii,nauceiadministracjipaństwowejkończąc.Jednąznajważniejszychform
podziałupracyjestzróżnicowaniezawodowe,któregokształtdecydujeowzo-
rachnierównościistratyfikacjispołecznej.
26
