Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2,ZRÓŻNICOWANIEINIERÓWNOŚCISPOŁECZNE
WynikianalizKuznetsaułatwiająliberałomudowodnienie,żekapitalizm
zawdzięczaswądynamikęnierównościom.Rzeczjasna,niejesttożadenargu-
mentdlalewicy,dlaktórejpriorytetoweznaczeniemahamowanienierówności,
nawetgdybymiałotoprzynieśćspowolnienietemparozwoju.Wartowkontek-
ścietejpolemikinadmienić,żewedługniektórychautorówkomunizmbyłsys-
temem,którystałsiędlakapitalizmuelementempolitycznegoszantażuwwal-
ceoumysłyrządzonychipoparciespołeczne.Kapitalizmprzegrywałznim
wrywalizacjiozakresnierówności,mimowyższejodkomunizmuefektywności
ekonomicznej,racjonalnościipoziomustopyżyciowej.
Spekulatywnyproblemwyborumodelowychformnierównościznajduje
kontynuacjęnagrunciepraktycznym.Chodziomożliwościzastosowaniatych
modelido„poprawienia”stosunkówspołecznych.Krytycyinżynieriispołecznej
wdziedzinienierównościwskazują,żebeznaruszaniaobowiązującegoprawa
niemożliwejestnaprzykładzrealizowaniepostulatu„równychszans”,utożsa-
mianegozrównymimożliwościamiawansu.Tosamoodnosisiędomożliwości
ograniczanianierównejdystrybucjidóbr,czylipozycyjnegowymiarunierów-
nościspołecznych.Dwudziestywiekstałsiępokazowąwidowniąwdrażania
masowychprogramówegalitaryzacji,określanychwsocjologiimianemeks-
perymentówspołecznych.PodejmowanojewZwiązkuRadzieckim,Chinach
iKambodży.WhistoriiPRLwładzekilkakrotniepróbowaływyrównywaćszanse
wdziedziniekształceniaprzezprzyznawaniedodatkowychpunktówkandydatom
nastudiapochodzącymzrodzinrobotniczychichłopskich.Tymsamymhasłem
posługiwałysięrządykrajówzachodnich.PartiaPracy,powygraniuwyborów
w1944roku,przeprowadziławAngliipakietustawsocjalnych,zktórychnajbar-
dziejstrategiczneznaczeniemiałEducationAct,gwarantującybezpłatnąnaukę
naszczebluszkółśrednich.Wwielukrajachwprowadzonoustawodawstwo
zakazującedyskryminacji,któregocelemjestzwiększenieszansmniejszości
etnicznychikobiet.Politykaafirmacyjnanarzeczkobietstosowanajestprzy
awansowaniu,zwalnianiu,przyjmowaniudopracyiprzywyborachdoróżnych
komitetów,radizgromadzeń.Stosowanajestrównieżwnauce.Jednymzkryte-
riówocenyprojektówbadawczychwProgramachRamowychUniiEuropejskiej
jestto,czyichautorzyzapewniająodpowiednioproporcjonalnyudziałkobietom
ibadaczomzkrajówEuropyŚrodkowo-Wschodniej(sąprzykłady,żepolitykata
przyniosłaobuwymienionymkategoriomkorzyści).
Godnyodnotowaniajestgłoskonsekwentnegoobrońcyliberalnychwol-
ności,któryłączysięzgłosamiprzeciwnikówwszelkiegointerwencjonizmu
wstrukturyspołeczne.MowatuoHayeku(1976)ijegopracy,którejpolskitytuł
brzmiMirażsprawiedliwościspołecznej.Hayekzwracauwagęnasprzeczność
międzypolitykąstosowaniaproporcjonalnych„kwot”dlawyrównaniaszanspłci
iinnychdyskryminowanychmniejszościakonstytucyjnązasadąjednakowej
miarydlawszystkich.Wzglądnapolitycznąpoprawnośćpowodujenaruszenie
tejmiary,prowadzącdooczywistejzamianyról,ponieważjednązdyskrymino-
wanychmniejszościstająsiębialimężczyźni(wmiejsceMurzynówikobiet).
ArgumentHayekakwestionujelegalnośćpolitykiwyrównywaniawarunków
32
życiowychzapomocątakichinstrumentów,jakaktyprawnegwarantującemini-
