Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
ŚWIATRZECZY.ZARYSANTROPOLOGICZNY
rzeniaiużytkowanianieodbywałsiębezudziałubogówiprzod-
ków(stądspołecznaikosmologicznasiłapotlaczu–rytualnego
rozdawnictwa,anawetniszczeniarzeczy;Mauss1973a[1968]);
polskawieśZnanieckiego,gdziewiarawożywieniecałejnatury
prowadziładosolidarnościczłowiekaiświata,wzajemniezależ-
nychpoprzezrodzajmistycznegozwiązku(Thomas,Znaniecki
1976);katolicyzmludowyTokarskiej-Bakir,nierozróżniającypo-
staciświętegoijegoprzedstawienia,tegoconadzmysłoweizmy-
słowe–podobniejakwwypadkuowegoMarokańczykaCrapan-
zano...Znamienne,żeEcktenrodzajpostawyokreśla–wodnie-
sieniudojejprzedmiotubadań–jako„sakramentalnąontologię
naturalną”(Tambiah1990:107),potwierdzazatemintuicjepoję-
cioweTokarskiej-Bakir–przynajmniejwzakresieinteresującejje
obiekulturyreligijnej.
SątoklasyczneprzypadkizjawiskzeświatasprzedWeberow-
skiegoodczarowania–pełnegomistycyzmu,nadzmysłowości,
syntezyzjawiskzróżnychporządkówusankcjonowanychprzez
myślnowoczesną,awcześniejnieistniejących(naprzykładroz-
różnieniana:kulturęwysokąiniską,naukęiwiedzęcodzienną,
sacrumiprofanum,publiczneiprywatne,sztukęirzemiosło,elity
imasy).Czyjednakpartycypacjatoimmanentnyskładnikporząd-
kowaniaświatówjedyniesprzedodczarowania,któreodbyłosię–
wedługWebera–wrazzprocesamimodernizacji,racjonalizacji
ibiurokratyzacjispołeczeństw?Ztychiinnychprzykładówzna-
nychantropologomireligioznawcomwynika,żeowemuodcza-
rowaniuniepoddajesiękulturareligijna,leczczyjedynietasfera
ludzkiegożycia?
Tambiahwskazujeprzykłady,któremająunaocznić,czymjest
partycypacjadzisiajlubteż,gdzienależyjejszukaćpozakulturą
religijną.Otóżopartycypacjimożnamówićrównieżwtedy,gdy
naprzykładwspółcześniAmerykanie,młodziistarzy,masowo
opowiadająsięzaochronąnatury–zestrachuprzedzagładąnu-
klearnąiodpadamiprzemysłowymi–czygdypomnikibohaterów
narodowych,naprzykładLincolnaczyJeffersona,lubcmentarze,
jakArlingtonCemetery,lubteżpolabitew,jakGettysburg,służą
zamiejscanarodowychświętości.WtakichwypadkachTambiah
dostrzegaprzejawypartycypacji–rodzajuniesformalizowanego,
nieurzeczowionegonastawienia,którejestokreśleniemsłużącym
opisowitychszczególnychlogicznychrelacjipomiędzyludźmi,
