Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XXI
XIXw.12OjcemscenyżydowskiejzostałAbrahamGoldfaden,któregoteatr
odniósłogromnysukces.Zaczęłasiętworzyćżydowskapublicznośćprzedstawień
wjęzykujidysz.W1883r.władzecarskiezakazaływystawianiasztukwtymjęzyku.
Cofniętogow1904r.,codoprowadziłodoożywieniażyciateatralnegowzaborze
rosyjskim13.ZanimwŁodzipowstałastałascenażydowskaprzedstawiciele
mieszczaństwaiburżuazjioglądaliprzedstawieniawteatrzeniemieckimlub
polskim.W1905r.wTeatrzeWielkim,wybudowanymw1901r.przyulicy
Konstantynowskiej10(obecnieLegionów),utworzonoscenę,naktórejgrano
sztukiwjęzykujidysz.JejdyrektoremzostałurodzonywŁodziIcchokZandberg.
Wprowadziłondoteatruchórmieszanyorazorkiestrę,copozwalałona
wystawianieoperetek.Oprócztegogranokomedie,melodramaty,atakżesztuki
zrepertuarusceneuropejskich.Przykłademtakiejtwórczościjestprezentowana
wramachniniejszejantologiikomediaowyraźnympodłożupolitycznym
Rewolucjawniebie.Teatrgościłwieluwykonawcówzzagranicy.Kolejnym
teatrembyłTeatrScalautworzonyprzezJuliuszaAdleraprzyulicyCegielnianej
18(obecnieWięckowskiego),wktórymwystawianogłównieoperetki.Ponieważ
wtymczasiewWarszawiepojawiłysięzespołygrającenawysokimpoziomie
artystycznym,staranosięstworzyćwŁodzipodobnyteatr.WtymceluIcchok
KacenelsonzałożyłHebrajskieStudioDramatyczne,któredziałałowlatach
1928–1932.
TeatrbyłbardzoważnymaspektemwtwórczościidziałalnościKacenelsona
orazjegonajwiększąpasją.Wwieluswychutworachscenicznychnawiązuje
wprostdomotywówzeStaregoTestamentu,ajegosztukiteatralneczęstooparte
sąbezpośrednionamotywachbiblijnychiparafrazująnp.historieJózefa14czy
proroków15.TwórczośćteatralnąKacenelsonacechujeniespotykanewśródinnych
autorówpodejściedotekstubiblijnegojakodoklasycznegotekstuteatralnego
zawierającegodoskonałymateriałsceniczny.Świadomieodrzucaonwątki
dramatyczneikomicznemającezwiązekzkulturągreckąikoncentrujesięjedynie
nainterpretacjitekstówStaregoTestamentu.PołączenieBibliiiteatrumiało
wprzypadkuKacenelsonagłębokiwymiarduchowy,choćnienależypomijać
równieżjegostronypraktycznejiedukacyjnej.
Podwpływempolskichscenrewiowo-literackichzaczęłypowstawaćtzw.
teatryminiatur.TakimteatrembyłnArarat”założonyw1926r.przezMojsze
Brodersona.WteatrzetymudałosięBrodersonowipołączyćróżnerodzaje
sztuki.Wrealizacjiprzedstawieńbraliudziałpisarze,reżyserzy,kompozytorzy,
12R.Żebrowski,Z.Borzymińska,Po-lin.KulturaŻydówpolskichwXXwieku(Zarys),Warszawa
1993,s.175.
13Tamże,s.179.
14I.Kacenelson,Beweithamiszne,Warszawa5680(1919/1920);tenże,MechiratJosef,Warszawa
1909.
15Tenże,Hanawi,Łódź5682(1921/1922).
