Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XXXV
niebyłowpełnidocenianezgodniezeswymdrugimpoWarszawiepotencjałem
demograficznymigospodarczym8.
Wniepodległympaństwiepolskimposzerzyłysięznacznieswobody
polityczne,jednaksytuacjaekonomicznałódzkichŻydówniebyłajużtakdobra
jakprzedIwojnąświatową.Liczbaludnościżydowskiejniewzrastałatakszybko,
jakwczasachboomunapoczątkuwieku.Stratywojenneodrobionezostały
dopierow1924r.,gdyliczbałódzkichŻydówosiągnęła169tys.W1939r.,
dziękipowolnemu,alesystematycznemuprzyrostowi,zamieszkiwałoichtu
227tys.MniejszyniżwpopulacjiPolakówprzyrostnaturalnypowodowałjednak,
że–mimostałejimigracjizmiastwojewództwa–odsetekŻydówwśródłodzian
stalespadał9.
Wmiędzywojniuupadłowielestarychfortun–najbardziejspektakularnym
przykładembyłarodzinaPoznańskich,którapowolitraciłakontrolęnaddawnym
rodzinnymprzedsiębiorstwem.Powstałatylkojednanowafirma–koncernbraci
Eitingonów,działającywdużymstopniuwnowejbranży–wytwarzaniudzianin.
WstosunkudopozostałejludnościzamieszkującejŁódź,polskiejiniemieckiej,
Żydówłódzkichcechowałaodrębnastrukturaspołecznaizawodowa,najlepiej
znanazpoczątkulat30.(cowiążesięzprzeprowadzonymwgrudniu1931r.
spisempowszechnym).Byłowśródnichdużowięcejosóbpracującychnawłasny
rachunek–itoraczejrzemieślnikówidrobnychhandlarzy,anieprzedstawicieli
burżuazji.Występowałateżspecyfikazatrudnieniawpewnychzawodach,np.
wjubilerstwieŻydzidominowalibezapelacyjnie,winnych–np.kowalstwie
–byłoichbardzoniewielu.Niebezpiecznymobjawembyłniewielkiudział
tejgrupywzawodachnnowoczesnych”,zastępującychzawodynzacofane”.
Przykładowo,wŁodzibyło58%Żydówwśróddorożkarzy,atylko2%wśród
taksówkarzy10.Zdrugiejstrony,porównującŻydówłódzkichzwyznającymi
judaizmmieszkańcamidrugiejwielkiejmetropoliimiędzywojennej–Warszawy,
widzimyróżnicepodobnedotychdotyczącychludnościpolskiej:większy–mimo
wszystko–odsetekrobotników,większyodsetekpracownikówumysłowych
iwłaścicielizakładówprzemysłowych,mniejszy–handlowych.
MichałTrębacz,autorszczegółowejanalizystatystykiłódzkichŻydów,
dokonanejnapodstawiespisupowszechnego,pisze:
Należyrównieżpamiętaćopomijaniużydowskichpracownikówwadmi-
nistracjisamorządowejipaństwowej,gdziestanowilionijedynie3,7%ibyli
toniemalwyłączniepracownicyumysłowi.Jeszczedrastyczniejprzedstawiała
8M.Hertz,Znaczeniełódzkiegookręguprzemysłowegoijegoupośledzenie,Łódź1933,passim.
9J.Walicki,Żydziłódzcyprzedwrześniem1939r.[w:]Łódźw1939roku.Studiaiszkice,red.
T.Toborek,P
.Waingertner,Łódź2011,s.65.
10K.Badziak,WłókienniczykoncernEitingonówwIIRzeczypospolitej,nRocznikŁódzki”1986,
t.35,s.107–137.
