Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
60
Częśćpierwsza.I.Sprawiedliwośćjakobezstronność
wdanychokolicznościachprowadzidozaspokojenianajwięk-
szejsumyracjonalnychpragnieńjednostek,ustalawłaściwe
warunkispołecznejkooperacji.Niemożnazaprzeczyć,żena
pierwszyrzutokakoncepcjatawyglądawyjątkowoatrakcyjnie
iprzekonywająco.
Uderzającącechąutylitarystycznegoujęciasprawiedliwości
jestto,żenieistotnejest,przynajmniejwprost,jakowasuma
satysfakcjijestdystrybuowanamiędzyjednostki–taksamojak
niemabezpośredniegoznaczenia,wjakisposóbjedenczło-
wiekdystrybuujeswąsatysfakcjęwczasie.Wobuprzypadkach
prawidłowadystrybucjatotaka,któradajemaksymalnezaspo-
kojenie.Społeczeństwomusiwięc,jeślimożetozrobić,tak
alokowaćwszystkieposiadaneśrodkisłużącezaspokajaniu
pragnieńjednostek–prawaiobowiązki,możliwościiprzywi-
leje,wreszcieróżneformybogactwa–byosiągnąćtomaksi-
mum.Leczżadnadystrybucjasatysfakcjiniejestsamaprzez
sięlepszaodinnej,tyleżepreferujesiębardziejrównądystry-
bucjęwceludokonaniarozstrzygnięcia12.Coprawda,niektóre
zdroworozsądkowenakazysprawiedliwości,zwłaszczadoty-
cząceochronywolnościipraw,jakrównieżte,którewyrażają
roszczeniedonagrodyzazasługę,zdająsięsprzeciwiaćtej
tezie.Jednakzpunktuwidzeniautylitaryzmuwyjaśnieniem
tychnakazóworazichpozornienieodpartegocharakterujest
to,żesąonetymiprzykazaniami,októrychwiemyzdoświad-
czenia,iżpowinnybyćściśleprzestrzegane,aodstępowaćod
nichmożnajedyniewwyjątkowychokolicznościach,jeżeli
sumakorzyścimazostaćzmaksymalizowana13.Lecz,jak
wprzypadkuwszystkichinnychnakazów,tedotyczącespra-
wiedliwościsąpochodnąjedynegocelu–osiągnięcianajwięk-
szegobilansusatysfakcji.Dlategoniemawzasadziepowodu,
12Por.H.Sidgwick,TheMethodsofEthics,s.416n.
13Zob.J.S.Mill,Utylitaryzm,dwaostatnieakapityrozdz.V
.
