Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6.Niektórerozbieżnościwstosunkudoutylitaryzmu
63
bezwzględne,pierwszeństwowobectejdrugiej.Uważasię,
żekażdemuczłonkowispołeczeństwaprzysługujenietykal-
ność,opartanasprawiedliwości–czy,jakmówiąniektórzy,
nauprawnieniunaturalnym–którejniemożeprzeważyć
nawetdobrobytcałejreszty.Sprawiedliwośćniepozwalana
uznaniezasłuszneograniczeniawolnościniektórychwimię
większegodobrastającegosięudziałempozostałych.Niedo-
puszczalnejestrozumowaniebilansującezyskiistratyróżnych
osóbtak,jakgdybybyłyjednąosobą.Zatemwspołeczeństwie
sprawiedliwympodstawowewolnościsątraktowanejakocoś
oczywistego,aprawagwarantowaneprzezsprawiedliwośćnie
podlegająpolitycznymprzetargomczyrachunkowiinteresów
społecznych.
Sprawiedliwośćjakobezstronnośćpróbujeuzasadnićte
zdroworozsądkoweprzekonaniaopierwszeństwiesprawie-
dliwości,pokazując,żesąonekonsekwencjązasad,jakie
wybranobywsytuacjipoczątkowej.Sądyteodzwierciedlają
racjonalnepreferencjeorazwyjściowąrównośćstronzawie-
rającychumowę.Choćutylitarystauznaje,że–ściślerzecz
biorąc–jegodoktrynastoiwsprzecznościztakimodczu-
waniemsprawiedliwości,utrzymuje,żezdroworozsądkowe
nakazysprawiedliwościipojęciaprawanaturalnegomają
jedyniewartośćregułpodrzędnych;biorąsięonestąd,że
wspołeczeństwiecywilizowanympostępowaniewzgodzie
znimi(zdopuszczeniemodstępstwjedyniewokoliczno-
ściachwyjątkowych)niesiewielkąużytecznośćspołeczną.
Nawetsamejprzesadnejgorliwości,zjakągotowijesteśmy
uznawaćtenakazyiodwoływaćsiędoowychpraw,przypisuje
siępewnąużyteczność,ponieważrównoważyonanaturalną
ludzkąskłonnośćdonaruszaniaichwsposóbnieusankcjo-
nowanyużytecznością.Gdytozrozumiemy,pozornarozbież-
nośćmiędzyzasadąużytecznościasiłątychprzeświadczeń
osprawiedliwościprzestaniebyćfilozoficznątrudnością.
