Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowadowydaniapolskiego
XI
stanwłasnegoumysłu-dostępdouzasadnieniategomniema-
nia.Przytakimpostawieniusprawyjeżelizapomniałemdowodu
twierdzeniaPitagorasa,toutraciłemdostępwrefleksjidouza-
sadnieniategotwierdzenia.Azatemmojemniemanie,żesuma
kwadratówprzyprostokątnychjestrównakwadratowiprzeciw-
prostokątnej,przestałobyćuzasadnione.Tymsamymtwierdze-
niePitagorasaprzestałowchodzićwskładmojejwiedzy.
Zpunktuwidzeniainternalizmuwiększośćnabytejprzeznas
wżyciuwiedzyprzestajebyćwiedzązchwiląutratydostępudo
uzasadnieniamniemań,którewchodząwjejskład,czylizchwilą,
gdyniejesteśmywstaniezniezachwianąpewnościąodpowie-
dziećnapytanienskądwiesz?”.Eksternalizmjestreakcjąnaten
kłopotliwywniosek.Zgodnieznimuzasadnieniemniemanianie
poleganaznajdowaniusięumysłupodmiotuwjakimśszczegól-
nymstanie,lecznaodpowiednimzwiązkumiędzypowstaniem
mniemaniaupodmiotuastanemrzeczy,któregotomniemanie
dotyczy.Wwypadkureliabilizmutegozwiązkudostarczarzetelny
procespoznawczy.GdyidzieotwierdzeniePitagorasa,zasadnie
dajęmuwiarę,ponieważmojemniemanienatematrelacjimiędzy
długościamibokówtrójkątaprostokątnegopowstałowtokuedu-
kacjiszkolnej.Tazaśjestzapewnerzetelnymprocesempoznaw-
czym,możnabowiemdośćwiarygodnieprzyjąć,żewytwarza
onazdecydowaniewięcejmniemańprawdziwychniżfałszywych.
Niemaprzytymznaczenia,czyjazdajęsobiesprawęztego,czy
tenprocesjestrzetelnyaninawetnaczympolega.Wystarczy,by
takiprocesistniał.Innymisłowymogęmiećuzasadnionemnie-
mania,niemającpojęcia,czysąoneuzasadnione.Wkonsekwen-
cjimogęcoświedzieć,niewiedząc,żetowiem.
ReliabilizmGoldmanajestnaderdoniosłympomysłemwspół-
czesnejepistemologii.Popierwsze,jestatrakcyjnym(choćnie-
jedynym)rozwiązaniemparadoksówGettiera.Podrugie,jako
teoriauzasadnieniaiwiedzy,którarezygnujezinternalistycz-
negowarunkudostępudouzasadnieniawrefleksji,wyjaśnia
możliwośćprzetrwaniawiedzymimoutratytakiegodostępu.
Natejsamejzasadziewyjaśniamożliwośćwiedzyuzwierząt,
któreprzypuszczalnieniemajązdolnościrefleksji,tojestobser-
wowaniastanówwłasnegoumysłu.Potrzecie,stanowiskoto
jestbardzoodpornenaargumentysceptyczne,międzyinnymize
względunapowiązaniezasadnościmniemaniazestanemrzeczy,
