Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Częśćpierwsza
Teoriaperformatywistycznajestjednakchybiona,cotutaj
tylkozasygnalizuję,żebywrócićdotejkwestiiwrozdziale
2.Wwieluprzypadkachnprawda”niewyrażaaprobatyżad-
negookreślonegozdania.NaprzykładkiedyFrankamówi,że
wlodówcezostałotrochęgulaszu,aJasiektwierdzi,żenie,mogę
toskomentowaćsłowami:nJednoznichmówiprawdę”.Wtym
celuniemuszęsięwcaledomyślać,któreznichmarację.Zatem
nieakceptujęzdaniażadnegoznich.Teoriaperformatywistyczna
niebierzeteżpoduwagętego,żenprawda”możesłużyćrównież
dozadawaniapytań,naprzykład:nCzytwierdzenieMelaniijest
prawdziwe?”.Wydajesię,żewtakimpytaniuchodziorelację
międzyoznajmieniemMelaniiaobiektywnymstanemrzeczy,
niezaśoobdarzenietegooznajmieniapustymkomplementem.
Performatywiścimająoczywiściewpewnymstopniurację,
boktouznajejakieśzdaniezaprawdziwe,tengotówjestzgodzić
sięztymi,którzyjezprzekonaniemwygłoszą.Stądjednaknie
wynika,żenazwaniezdaniaprawdziwymniejestniczymwię-
cej,jaktylkooznakągotowościdoprzytaknięciainnym.
Sugestia,żenprawdziwe”wyłączniesygnalizujemniemanie
lubchęćprzytaknięcia,przystajedoostatniegozdaniaopisulinii
1,któremówi,żeprawdysątylkowynegocjowanymimniema-
niami.Ewidentnybłądtejteorii,rozumianejjakoobjaśnienie
zwykłegopojęciaprawdy,możnajeszczerazzilustrowaćprzez
uwzględnieniepytań.Niechbymniemaniebyłonajstaranniej
wynegocjowane,najgłębiejzakorzenione,zinstytucjonalizo-
waneczynustabilizowane”,zawszemożnasensowniezapytać:
nCzyrzeczywiściejestonoprawdziwe?”.Samozakorzenienie
czyinstytucjonalizacja-jaknaprzykładwtotalitarnymspo-
łeczeństwieRoku1984George’aOrwella(2014[1949])-nie
rozwiązujekwestiiprawdziwości.JakzauważyłHilaryPutnam
(1978,108-109),gdybynprawda”znaczyłatylkonustabilizo-
wanemniemanie”,niebyłobysensupytać:nPrzyjmuję,żePjest
ustabilizowanymmniemaniem,aleczyjestprawdziwe?”.Ponie-
ważtakiepytaniezawszemasens,prawdyniedasięsprowadzić
doustabilizowanegoczyzinstytucjonalizowanegomniemania.
