Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Morsztynowie,StanisławHerakliuszLubomirskiczyWacław
Potocki,którzyswójdorobekwcałościlubwwiększejczęści
powierzylirękopisom,literalniewprowadzającwżyciepostulat
zgłaszanypodadresemwzorcowegodworaka:
Niechajumiezgłowypisać[...]wiersz,bomusię
toudworuzawdydoczegokrotochwilnegoprzydaćmoże
isamztegodomapociechęweźmie.Ajeślibyrozumiał(jakoż
domaosądzićsiękażdemutrzeba),iżjegopisanieniedoszło
tejdoskonałości,żebyjeludzieradziczytaćichwalićmieli,
niechajżegoświatunicukazuje,abyzsiebienieuczynił
śmiechu,aletelkowiernemuprzyjacielowi[75].
Niezależnieodtego,czypoetówniestaćbyłonaopłacenie
typografa,czytraktowalioniswątwórczośćjakorodzaj
„niepróżnującegopróżnowania”,któregoefektówniewarto
upubliczniać–gestzaniechaniadrukustałsięwXVIIwieku
powszechny.Zmyśląodrukarskiejprasiepowstawałyteksty
oficjalne,głównieotematyceokolicznościowej,religijnejlub
użytkowej.Dopieropisaniepoddyktando„muzydomowej”,„sobie
amuzom”,pozwalałouprawiaćtwórczośćwpełniniepodległą
społecznymnakazomipanegirycznymwymogom,awięc
artystycznieniezależną[76].Toniedruki,leczszlacheckiesylwy[77]
kryjąwsobienajciekawszedziełaliterackieepoki.Morsztyn
iwtymwzględzieokazałsiętwórcąawangardowym.
Zabawapióremnaużytekprzyjaciółikompanówzadecydowała
ogatunkowychwyborachpoety.Jegotwórczośćzdominowały
rubasznefraszki,któreśmieszyłyumiejętnieopowiedzianąanegdotą
lubprzejrzystymzakamuflowaniemerotycznegotematu
wczynnościachnapozórniewinnych:polowaniu,bitwie,pracy
rzemieślniczejczyjedzeniu.Jakonajbardziejznanypornograf
pierwszejpołowystuleciaprzetarłonścieżkiswemukrewniakowi
JanowiAndrzejowiMorsztynowi(1621–1693),którego
nieobyczajnatwórczośćzdystansowałasprośnościpoprzednika.
InnymcenionymprzezautoraŚwiatowejRozkoszygatunkiembyły
listypoetyckie.Mimoiżzregułydonosząonewyłącznie
opijatykachiswawolach,trudnoprzecenićichwartość
biograficzną,adresaciwyznaczająbowiemkrągtowarzyskich
znajomościiklientalnychzależnościautora.
