Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Samoocena:pojęcie,cechyifunkcjerozwojowe
19
KoncepcjasiebiewstosunkudoobrazusiebieiJaidealnegoorazsamooceny
jestpojęciemnadrzędnym.Koncepcjasiebiejestprywatną,indywidualnąświa-
domościąwłasnejosoby.Inaczejmówiąc,toświadomośćwłasnejtożsamości.
Tożsamośćtozespółcechjednostki,którepozwalająjejzrozumieć,kimjest,to
poczucieciągłościwczasieispójności(obrazuJaipojęciaJa),podobieństwa
dosiebiemimoupływuczasu.Toefektautopercepcji,przyglądaniasięsamemu
sobie.Tożsamośćjesttraktowanajakoreprezentacjapoznawczaiafektywna,
ujmowanawdwóchperspektywach:podmiotowejiprzedmiotowej,któreoddają
dwaróżnesposobykontaktujednostkizesobą:odczuwaniaiwiedzy.Podmiotowe
ujęcieskupiasięnasposobieprzeżywaniasamegosiebie.Przedmiotoweujęcie
tożsamościpoleganaopisywaniutożsamościjakowzględnietrwałejwiedzy
osobie(Krzyżewski,Kazberuk2000).Waspekcierozwojowymuwzględniasię
źródłapowstawaniatożsamości,czyliznaczenieinnychludzi,interakcjiirelacji.
Najczęściejwyodrębniasiętożsamośćosobistąispołeczną.Jednymzistotnych
mechanizmówjestidentyfikowaniesięzosobamiznaczącymi,wychowującymi
dziecko,wspierającymijewrozwoju.WkoncepcjiE.Eriksona(2004),kształtuje
siętożsamośćwczasiebiologicznegorozwojuemocjonalnegojednostkiiwpły-
wówspołecznych.ZdaniemJ.Nikitorowicza(2005,s.45),tożsamośćstanowi
otwartąstrukturę,wktórejszerokorozumianiHznaczącyInni”pozostawiają
ważnepunktyodniesieniaikoniecznepodwalinydoodpowiedzinapytania:kim
jestem,kimsięstaję,kimchciałbymbyć,colubię,cocenię.Jestwniejmiejsce
naporównywanieiuświadamianieróżnic.
Koncepcjasiebiewpływanasposóbdziałania,stanowipodstawęsamoświa-
domościorazpoczuciawłasnejwartości.Koncepcjasiebiewiążesięzwieloma
umiejętnościami.Donichnależyzaliczyćodgadywanieiprzewidywanieludzkich
stanówmentalnych(pragnień),rozróżnianiacechzwiązanychzpłcią,rozpozna-
waniagustówizainteresowań,świadomośćpełnieniarólspołecznych(związa-
nychzdoświadczeniemspołecznym).Czynnikamipomagającymiwrozwoju
koncepcjisiebiesąrozmowyzdorosłym,kontaktyzinnymiludźmi,kontakty
zrówieśnikami,wspierająceformyoceniania,zabawywudawanie:tematyczne,
zabawywteatr,zabawydramowe.Narozwójkoncepcjisiebiewpływawiek,płeć
iposiadaniestarszegorodzeństwa.Wzależnościodokresurozwojowegoipłci
dzieciwłączająinnekategorieopisu.PrzykłademsąwynikibadańKielar-Turskiej
iCichorz-Sadowskiej(2012,s.8),ujawniające,żechłopcyczęściejwautonarra-
cjachmówiliHoswoichaspiracjach,kimchcielibybyć,cochcielibymieć,oswo-
ichpragnieniachiplanachnaprzyszłość,atakżeoswoichzaletachiwadach”
,
natomiastdziewczynkiporuszałytematwłasnegowyglądu.
Wliteraturzeprzedmiotuspotykasięwieledefinicjisamooceny.Znajdujesię
onawkręguzainteresowańmiędzyinnymitakichbadaczy,jak:A.Podgórecki
(1971),J.Reykowski(1974),J.Kozielecki(1986),M.Tyszkowa(1988),T.Mądrzycki
(1996),M.Dymek-Maciejewska(2000),J.Kiernko(2002),J.Uszyńska-Jarmoc
(2007),D.Pankowska(2008).
