Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
RozdziałI.Komponentykognitywne,afektywneibehawioralne…
obserwujetezmianyipragniejepowtórzyć.Działając,dzieckoodkrywazwiązek
międzywłasnączynnościąajejskutkiem.Wwiekuprzedszkolnymjednymzważ-
niejszychczynnikówwarunkującychrozwójsamowiedzyjestrozwójprocesów
poznawczych.Samowiedzamaogromneznaczniewfunkcjonowaniuczłowieka,
ponieważzawieraróżnesystemywiedzynatematwłasnejosoby.Jestpunktem
wyjściaoceny,dziękiktórejJarealnemasięzmieniaćwJaidealne.Funkcjąsamo-
wiedzyjestpojęcieJa.PojęcietomożnaokreślićjakodefinicjęwłasnegoJa,którą
tworzypodmiotwwynikucałościowejizintegrowanejumysłowejreprezentacji
siebiesamego.Jesttopoznawczeustosunkowaniesiędoobrazusiebie.
PojęcieJatworzysięnapodstawiewiedzyzakodowanejwwyobrażeniachipojęciach,którepowstaływwyniku
gromadzenia,strukturyzacjiirestrukturyzacjidoświadczeń(Uszyńska-Jarmoc2007).
PojęcieJatopoznawczageneralizacjawłasnejosobypozwalającanaodróżnie-
niesiebieodinnych.Jestwynikiemuogólnieńinformacjiosobie,określacechy
istotne,identyfikującepodmiotowośćwśródinnych.
Doświadczeniazbieranewprocesiebudowaniasamowiedzyisamooceny
wkilkupierwszychlatachżyciadzieckadecydująotym,jakiejestjegonastawienie
doświataisamegosiebieHtuiteraz”ijakabędzieogólnaliniażyciaistrategia
działaniawżyciudorosłym(Lewis1988,s.166).SchematJajestumysłowąrepre-
zentacjąsamegosiebie,sieciąskojarzeńopartąnakonkretnychdoświadczeniach
iuogólnieniach(Oleś2003).Możnazatemoczekiwaćindywidualnegozróżni-
cowaniazawartościsamowiedzy,wynikającegozespecyficznychdoświadczeń
jednostki,powiązanychzkulturą,zjakiejsięwywodzi,orazznaczeniemtakich
atrybutów,jakpłećiwiek.
Samoocenastwarzasystemodniesieniadladziałańjednostkiorazinterpre-
towaniadoświadczeńwtakisposób,abybyłyonezgodneztym,coczłowiek
osobiesądzi(Kozielecki1981,KirenkoiParchomiuk2006,KirenkoiGindrich
2007).Wsamooceniezawierająsięsądywartościująceistopieńzadowoleniaoraz
akceptacjiautocharakterystyk.Przedmiotemsamoocenysą:cechysomatyczne
(wyglądzewnętrzny,aktualnystanzdrowia);cechypsychiczne(możliwościinte-
lektualne,emocjewobecsiebieiinnych,motywacja)icechyspołecznezwiązane
zrelacjamimiędzyludzkimi.Samoocenawynikazoszacowaniaprzezjednostkę,
czyiwjakimstopniurealizujeswojeceleorazczyżyjetak,jakbychciała.
JakpodkreślaB.D.Gołębniak(2004,s.77–78),pozytywnasamoocenapobu-
dzauczniadonaukiopartejnaautoregulacji,wzmacniającjegomotywację
wewnętrzną;zwiększapoziomzaangażowaniaiodpowiedzialnościzawłasną
naukę;zachęcadoautoanalizy;wskazujeceleiułatwiaichrealizację;wyznacza
sposobyautokontroliorazkorektydziałań;wzbogacawiedzęnatematprocesu
ocenianiaibudujepozytywnerelacjeznauczycielem;zwiększazaufanieizado-
woleniezsiebie.Umiejętnośćokreśleniasięprzezzaletyiwadypoprzedzarozwój
innychumiejętnościzwiązanychzwłasnąosobą.
