Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Samoocena:pojęcie,cechyifunkcjerozwojowe
25
(Mądrzycki1996,s.191).NapodstawiebadańM.Devis(1999)wykryłdodatni
związekmiędzysamoocenąuczniówaosiągnięciamiwnauce.
Zatemsamoocenawżyciuczłowiekapełniczterypodstawowefunkcje:
•
poznawczą–pozwalazrozumiećwłasnąosobęiporównaćjązinnymi,
•
mentalną–ułatwiatworzenieplanówżyciowych,
•
motywacyjną–stymulujedziałaniaczłowiekazmierzającedoświadomego
kształtowaniawłasnejosobowości,
•
generatywną–umożliwiatworzenianowychsamoocen.
Wliteraturzeprzedmiotu,oboksamooceny,funkcjonujepojęciepoczucia
własnejwartości.Niektórzyautorzy(Pankowska2008)poczuciewłasnejwartości
traktująjakopostawęwobecsiebie,wktórejsamoocenajestjednymzelemen-
tów(komponentpoznawczy)oboksamoakceptacji(komponentemocjonalny)
izachowaniawobecsiebie(komponentdziałaniowy).Poczuciewłasnejwartości
pojawiasięwewczesnymdzieciństwie,gdydzieckozaczynawyodrębniaćsiebie
zeświatazewnętrznegoibudowaćpoczucieJa.Jesttoprocestrwającycałeżycie,
choćwposzczególnychokresachrozwojowychprzebiegazróżnąintensywnoś-
cią(Siek1984,s.251–255;1986,s.262–269).Kształtowaniesiępoczuciawłas-
nejwartościzależyodkilkuczynników:komunikatównatematwłasnejosoby
wypowiadanychprzezosobyznaczące;porównywaniawłasnejosobyzinnymi
ludźmi(zwłaszczarówieśnikami);subiektywnegobilansuosiągnięćlubporażek
własnejaktywności;podejmowaniadziałań,którepowodujązmianywzakresie
stosunkudosiebie.G.Lindenfield(1995,s.23–28,za:Pankowska2008)wymie-
niazachowaniarodzicówszczególnieutrudniającekształtowaniesiępoczucia
własnejwartościudziecka.Donajważniejszychmożnazaliczyć:niezaspokojenie
podstawowychpotrzeb;ignorowanielubodrzucanieuczućdziecka,ośmieszanie,
wyśmiewaniesięzdziecka,gdyprzeżywaból,wstyd,strach;stawianiedzie-
ckunadmiernychwymagańpowyżejjegomożliwości;porównywaniedziecka
zinnymi;nierespektowanie,nieliczeniesięzopiniamidziecka,jegodecyzjami;
nadawaniedzieckuniekorzystnychHetykiet”związanychzpłcią,wiekiem,rolą
społeczną;niewłaściwepodejściedodziecka,przejawiającesięwnadopiekuń-
czości,brakukonsekwencjilubsurowejdyscyplinie;stosowanieprzezopiekunów
karfizycznych,zastraszaniedzieckakarąfizycznąlubbrakiemmiłości;niepo-
święcaniedzieckunależytejuwagi.
Poczuciewłasnejwartościmaszczególneznaczniedlaogólnejsamooceny,
aleprzedewszystkimdlamotywacjiipodejmowaniawysiłkupomimotrudno-
ści(Kielar-Turska2012).Jesttowynikcałościowejocenysiebiejakoczłowieka.
Obniżonepoczuciewłasnejwartościpowodujetrudnościzarównowobdarza-
niuinnychuczuciami,jakiprzyjmowaniuuczuć.Dziecimająceniskiepoczucie
wartościnajczęściejspostrzegająotoczeniespołecznejakozagrażająceichosobie
iwkonsekwencjiwycofująsięzkontaktówspołecznych(Lewis1988).
Analizującwpływsytuacjiszkolnejnapoczuciewłasnejwartościdziecka,warto
zwrócićuwagęnasubiektywnysposóbspostrzeganiaprzezuczniaśrodowiska
