Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3
ŚRODKICIENIUJĄCEIKONTRASTOWE
STOSOWANEWNEURORADIOLOGII
KatarzynaSklinda
ŚRODKICIENIUJĄCESTOSOWANEWRENTGENODIAGNOSTYCE
ITOMOGRAFIIKOMPUTEROWEJ
Środkicieniującewykorzystywanewrentgenodiagno-
styceitomografiikomputerowejsąsubstancjamistoso-
wanymiogólnie(dożylnie,wziewnie)lubmiejscowo
(dotętniczo,dowybranychprzestrzeni)wceluczasowe-
gozróżnicowaniawspółczynnikaosłabieniawybranych
przestrzenilubstruktur(fizjologicznychlubpatologicz-
nych).Zasadadziałaniatychśrodkówpoleganatym,że
powodujązróżnicowaniekontrastowemiędzyoglądany-
mistrukturamiwynikającezróżnicypochłanianiapro-
mieniowaniaprzenikającegoprzezbadanyobiekt.
Pochłanianiepromieniowaniazależyod:
liczbyatomowejpierwiastków,zktórychskładasię
struktura,
stężeniatychpierwiastków,
grubościstruktury.
PODZIAŁŚRODKÓWCIENIUJĄCYCH
Wdiagnostycerentgenowskiejrozróżniasiępozytyw-
neinegatywneśrodkicieniujące.
Negatywnymiśrodkamicieniującymisąsubstan-
cjeomałejgęstości(gazy),powodującemiejscowe
zmniejszenieabsorpcjipromieniowaniarentgenow-
skiego.Ichobecnośćpowodujeprzejaśnienienazdję-
ciurentgenowskimlubzmniejszeniewspółczynnika
osłabieniawobrazachTK.
Pozytywnymiśrodkamicieniującymisąsubstan-
cjeodużejgęstości,zawierającepierwiastkiodużej
liczbieatomowej(barytlubjod),powodującemiejsco-
wezwiększenieabsorpcjipromieniowaniarentgenow-
skiego.Ichobecnośćskutkujepowstaniemzacienienia
nazdjęciurentgenowskimlubzwiększeniemwspół-
czynnikaosłabieniawobrazachTK.
Wewspółczesnejneuroradiologiiklasycznejito-
mografiikomputerowejzastosowanieznalazłyprzede
wszystkimrozpuszczalnewwodziepozytywneśrodki
kontrastowezawierającejod.Pierwiastektenmasto-
sunkowodużąliczbęatomową,możetworzyćstabilne
związkizpierścieniembenzenowymstanowiącym
podstawęcząsteczkiśrodkacieniującegoiwykazuje
niewielkątoksycznośćwzwiązkachorganicznych.
Jodoweśrodkicieniującecechujestosunkowopro-
styschematbudowy.Wpozycjach2.,4.i6.przyłączo-
nesąpodstawnikijodoweodpowiedzialnezawłaści-
wościkontrastowe.Podstawnikizajmującepozycje1.,
3.i5.decydująowłaściwościachfizykochemicznych
danegośrodkacieniującego.
Rozpuszczalnośćjonowychśrodkówcieniujących
opierasięnadysocjacjiwwodziezutworzeniemkatio-
nusodui/lubkationumegluminowegoorazanionu
pochodnejbenzenowej.Rozpuszczalnośćniejonowych
środkówcieniującychwwodziezależyodobecności
spolaryzowanychpodstawnikówwpostacihydrofilo-
wychgruphydroksylowychOH–oddziałującychzdo-
datnimbiegunemdipolacząsteczkiwody.
PodstawnikiR1iR2zajmująceodpowiedniopozy-
cję3.i5.odpowiadajązatoksycznośćorazwłaściwości
lipofilowedanegośrodkacieniującego.Dodatkowo
podstawnikR2determinujedrogęeliminacji.
Podwzględembudowychemicznejjodoweśrodki
cieniującemożnapodzielićna:
jonowemonomeryczne,
jonowedimeryczne,
niejonowemonomeryczne,
niejonowedimeryczne.
Innymkryteriumpodziałujestosmolalnośćśrod-
kówcieniujących.Jesttoważnacecha,odktórejzależy
występowanieokreślonychdziałańniepożądanych.
Osmolalnośćzależyodliczbymolicząsteczeknajed-
nostkęmasyroztworuwyrażonejwkilogramach.Istot-
35
