Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚRODKICIENIUJĄCEIKONTRASTOWESTOSOWANEWNEURORADIOLOGII
3
DZIAŁANIANIEPOŻĄDANE
Działanianiepożądanejonowychśrodkówcieniują-
cychwynikająprzedewszystkimzchemotoksyczno-
ści,czyliwiązaniasięichcząsteczekzbiałkami(m.in.
enzymatycznymiibłonowymi).Chemotoksyczność
możnaograniczyćpoprzezumieszczeniehydrofilo-
wychgruphydroksylowychnapowierzchnicząstecz-
ki.Odwrotnyskutekmaumieszczenienapowierzchni
środkacieniującegogrupykarboksylowej,nadajemu
onabowiemwłaściwościneurotoksyczne.
Jakwspomnianowcześniej,ważnymparametrem
wpływającymnawystępowaniedziałańniepożąda-
nychjestosmolalność.Wysokoosmolalneśrodkicie-
niującepowodująprzesunięciepłynudołożyskana-
czyniowego,comożewywoływać:
bólwmiejscuwstrzyknięcia,
uszkodzenieśródbłonka,
uszkodzeniebarierykrew–mózg,
zakrzepicęizakrzepowezapalenieżył,
bradykardię,
wzrostciśnieniawkrążeniupłucnym,
wdużychdawkach–rozszerzenienaczyń,spadek
ciśnieniatętniczego,przewodnienie.
Nagłezaburzenierównowagijonowejwywołane
pojawieniemsięwkrwiobieguokreślonychjonów
takżemożespowodowaćokreślonereakcjeuboczne,
takiejak:
nudnościiwymioty,
pokrzywka,
obrzękbłonśluzowych,
niestabilnośćbiałekosocza,
migotaniekomór.
Podstawowymiprzeciwwskazaniamidodożylne-
gopodaniajodowychśrodkówcieniującychsą:udoku-
mentowanareakcjaanafilaktycznanajodoweśrodki
cieniująceorazwoletoksyczne.Szczegółowąlistę
względnychprzeciwwskazań,czynnikówryzykaista-
nówwymagającychszczególnejostrożnościmożnaod-
naleźćwdostępnychmonografiachpoświęconych
środkomcieniującym.
Powikłaniaorazreakcjeniepożądanepodożyl-
nympodaniujodowychśrodkówcieniującychmogą
byćniezależneoddawki(np.reakcjeidiosynkrastycz-
ne)lubzależneodilościpodanegośrodka(np.nefro-
patia).
Reakcjealergicznetypureakcjaantygen–przeciw-
ciałowobecśrodkówcieniującychwystępująspora-
dycznie.Najczęściejobserwowanejestpojawieniesię
reakcjialergoidalnychoniewielkimiśrednimstopniu
nasilenia.Zarównojonoweśrodkicieniujące,jakinie-
jonowebardzorzadkopowodująwystępowaniereakcji
anafilaktoidalnych(ocięższymprzebiegu)–0,004–
–0,04%.Występowaniepóźnychreakcjiniepożąda-
nych(występującychwokresieodgodzinydotygodnia
popodaniuśrodkacieniującego)przejawiającychsię
wsposóbniespecyficzny(bóległowy,nudności,odczy-
nyskórne)jestograniczone.
Szacujesię,żewysokoosmolalneśrodkicieniujące
powodująwystępowaniereakcjialergoidalnychonie-
wielkimstopniunasileniauokoło10%pacjentów.
Częstotliwośćwystępowaniareakcjianafilaktoidal-
nychwynosi1:900–1:3tys.,aśmiertelność1:50tys.–
–1:100tys.
Podanieśrodkacieniującegowiążesięzryzykiem
wystąpienianiewydolnościnerek.Chociażpatofizjo-
logiategozjawiskaniezostaładokońcapoznana,zaleca
siępodawaniejednorazowejdawkijonowegośrodka
cieniującegoniewiększejniż2–3ml/kgmc.orazdaw-
kiniejonowegośrodkacieniującegoniewiększejniż
5ml/kgmc.Wprofilaktycenefrotoksycznościnależy
określićprzynależnośćpacjentadookreślonejgrupy
ryzyka.Niewielkieprawdopodobieństwowystąpienia
tegorodzajudziałańniepożądanychwystępujeupa-
cjentówzprawidłowąfunkcjąnerek.Wystarczającym
środkiemzapobiegawczymjestdobrenawodnienie
iwłaściwedawkowanieśrodkacieniującego(ewentual-
nieredukcjadawki).Zwiększoneryzykowystąpienia
nefrotoksycznościwystępujewgrupiepacjentówznie-
wydolnościąnerekprzystężeniukreatyninywprze-
dzialemiędzy1,5a4mg%,atakżezniewydolnością
serca,odwodnieniem,szpiczakiemmnogimoraz
przyjmującychlekinefrotoksyczne(m.in.ACE-bloke-
ry,NLPZ,diuretyki,aminoglikozydy,cytostatyki,leki
przeciwgrzybiczeiprzeciwwirusowe,związkilitu).
Stężeniekreatyninypowyżej4mg%oraznefropatia
cukrzycowakwalifikująpacjentówdogrupywysokie-
goryzyka.Wdwóchostatnichgrupachopróczpodsta-
wowychśrodkówzapobiegawczychzalecasię:
odstawienielekównefrotoksycznychnaminimum
48godzinprzedpodaniemśrodkacieniującego,
doustnenawadnianie,
doustnepodanieacetylocysteinywdawce600mg
2razydzienniedzieńprzedbadaniemidzieńpo
badaniu,
poupływie72godzinodpodaniaśrodkacieniują-
cegoskontrolowaniestężeniakreatyninywekrwi.
37
