Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚREDNIOWIECZE
16
Pierwszeteksty.Zróżnicowanieregionalne.
Przeszkodynadrodzerozwoju.
Początkijęzykawłoskiego
DosamegokońcaXIIw.językiempisanymnaobszarzePółwyspuApenińskiego
pozostajełacina;wśrodowiskachdworskichkrążyłyrównieżtekstystarofrancu-
skie(langued’oll)iprowansalskie(langued’oc).Zapierwszytekstwjęzykuwłoskim
(zw.ludowym,volgare)uważasię–jeślipominiemykróciutkąDzagadkęwerońską”
zeschyłkuVIIIw.,wktórejzdecydowaniedominujełacina–DwerdyktzKapui”
(placitocapuano),araczejjednozdanieztegołacińskiegodokumentu,którewypo-
wiadaliświadkowie,najwidoczniejnieznającyłaciny.W960r.kapuańskisędzia
przyznajeopactwubenedyktynówwnieobcymnamPolakomMontecassinoprawo
własnościprzyległychgruntów,którezająłświeckisąsiad.Występującyprzednim
świadkowiestwierdzają(wswobodnymprzekładzie):DWiem,żeobjętewymienio-
nymitugranicamiziemienależałyodtrzydziestulatodopactwaśw.Benedykta”.
Jesttoformułaprzełożonanajwyraźniejzłacinynaużytekludzinieuczonych;
powtarzasięonazestosownymizmianamiwkilkudokumentachztychsamych
okolic,spisanychniewielelatpóźniej.
WkońcuXIw.wpodziemnymkościeleśw.KlemensawRzymie,opodalKolos-
seum,powstałsłynnyfresk,przedstawiającyfragmentlegendyotymświętym.Pe-
wienpogańskipatrycjuszkazałgoschwytaćswoimtrzemsługom,leczzwiązany
Klemenszamieniłsięwciężką,kamiennąkolumnę,zktórąniemogąonisobie
poradzić.Wypowiadaneprzezsługiiichrozkazodawcęzdaniafigurująoboktych
postaci,zupełniejakwdzisiejszychkomiksach:DPodeprzyjztyłukijem!”,DCiągnij-
cie!”,DCiągnijcie,skurwysyny”(teostatniesąsłowamitracącegocierpliwośćpatry-
cjusza).Głoszabierarównieżsamświęty–alepołacinie.
ObawymienionezabytkipochodzązWłochpołudniowo-środkowych.Wpół-
nocnejczęściPółwyspu,gdziesilniejszybył–zwłaszczawPiemoncie–wpływ
langued’ollilangued’oc,napodobne,nieśmiałepróbytrzebabędziepoczekać
ażdokońcaXIIw.,kiedytonp.występującawprowansalskimutworzetru-
baduraRaimbautadeVaqueiraskobietazokolicGenuiposłużysięjęzykiem
ludowym.
Wartozauważyć,żeówjęzykludowybędzieprzezdługiczassilniezróżnicowany,
awprzeddzieńnarodzinliteraturywłoskiejstanowionwręczzespółregionalnych
dialektów.Tłumaczysiętoprzedewszystkimrozbiciempolitycznymobszaruodpo-
wiadającegowprzybliżeniudzisiejszemupaństwuwłoskiemu.Rolatwórcówjęzyka
przypadniezatemludziompióra,którzyzczasemzacznązabiegaćoniwelowanie
regionalnychróżnic.
Wporównaniuzwłaszczadoliteraturfrancuskiejiprowansalskiej,literatura
włoskarodzisiępóźno–właściwiedopierowtrzecimdziesięcioleciuXIIIwieku.
Przyczynznalezionosporo.Włoskiemurycerstwudalekobyłodofrancuskiego
takżepodwzględemzainteresowańkulturalnych,akomunyzbytbyłyzajętewal-
