Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚREDNIOWIECZE
28
GuidoCavalcanti
DojednegoznajpotężniejszychflorenckichrodównależałGuidoCavalcanti
(ok.1255–1300).UczyłgopodobnosamBrunettoLatini.JakogwelfBiałyuczest-
niczyłżywowwalkachstronnictw;jegoosobistymwrogiembyłprzywódca
Czarnych,CorsoDonati,który–czytamywKroniceDinaCompagniego–usiłował
nawetgozamordować.W1292r.wyruszyłjakopielgrzymdosłynnegowśrednio-
wieczu,hiszpańskiegosanktuariumSantiagodeCompostela,aledotarłtylkodo
Tuluzy.Wczerwcu1300r.skazanogonawygnaniezFlorencjijakozamieszanego
wpolitycznewaśnie.Pokrótkimpobyciewjednymztoskańskichmiasteczek
uzyskałodwołaniewyroku,lecznabawiłsięmalariiijużwkońcusierpniazmarł.
Wiadomoonim,żebyłczłowiekiemdumnym,bezkompromisowym,zamkniętym
wsobie;jakomyślicieluchodziłzaniedowiarka,zarzucanomuwręczateizm.
NapisałwięcejodGuinizellego,choćrównieżstosunkowoniewiele:półsetki
sonetówiballadprzeważnieofilozoficznymcharakterze.Pierwszemiejscezajmu-
jewśródnichnadzwyczajkunsztownierymowana,wielokrotnieinaróżnesposo-
byinterpretowana,bowyjątkowotrudnawodbiorzekanconaDonnameprega,per
ch’eovogliodire(Panimnieprosi,abymzechciałmówić;sześćstrof,łącznie75wer-
sów),wktórejCavalcantiusiłujeprzeanalizowaćzjawiskomiłości.Chcenajwi-
doczniejprzedstawićtrudnezagadnienienapłaszczyźniefilozoficznejprzyużyciu
dokładnej,naukowejterminologii,posługującsięchętnie–wewłoskimbrzmie-
niu–łacińskimiokreśleniamijakaccidens,substantia,intentio,intellectuspossibilis,
bonumperfectum,demonstratioiin.,cooczywiścienieułatwiazrozumieniajegotek-
stu,wktórymdoszukiwanosięjużwpływówPlatona,Arystotelesa,Awerroesa
iśw.TomaszazAkwinu.Miłośćtodrzemiącawczłowiekusiła,którąwyzwala
widokkobiety,obdarzonejmagiczną,narzucającąposłuszeństwopotęgą.Wsercu
patrzącegobudzisięwtedypragnienie,nadktórymniepanujerozum.Stanowito
wielkieniebezpieczeństwo,możenawetdoprowadzićdośmierci;stądwystępują-
cawkanconiegrasłówa-more/amorte(miłość/naśmierć).NaukaomiłościCa-
valcantiegoprzeciwstawiasiętuwyraźniepoglądomGuinizellegoijegolicznych
zwolenników,dlaktórychpochodzącaodBogamiłośćczyniłaludzilepszymi
isilniejszymi.Cavalcantitwierdzibowiem,żeosłabiaonazakochanegofizycznie
ipsychicznie,żemożewywołaćjegośmierć;widziwmiłościtajemniczą,kiero-
wanąlosemmoc,któraograniczaswobodęczłowiekaihamujejegodążenie
doszczęścia.Toaccidens,przypadkowoobjawiającasięnamiętność,którazakłóca
równowagęduchową,wywołujeniepokójiudrękę,wiedziedosamounicestwienia.
ZpoetyckichrozważańCavalcantiegoprzebijaprzekonanieozasadniczej,nieda-
jącejsięwżadensposóbprzezwyciężyćróżnicymiędzymiłościąziemską,amor
mundi,aamorDei,miłościąidealną,skierowanadoBoga;musiałwięcjednakbyć
wierzący.KanconaDonnamepregawywołaławśródwspółczesnychspory,więk-
szośćokazałasięjejprzeciwna.
CharakterystycznedlapoezjiCavalcantiegomotywywystępująwyraźnie
wDmałejballadzie”(ballatetta;tymzdrobnieniemokreślałontakżeinneswojebal-
lady)Perch’i’nonsperoditornargiammai(Gdyżnadzieiniemam,abymkiedywrócił;
