Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tegopierwszegoośrodkaeksterminacjiŻydówdziałającegonamasową
skalę.Obszernefragmentyowejwstrząsającejrelacjizamieszczamy
wantologii,rezygnującjednocześniezpublikacjiraportuoobozie
zagładywChełmnienadNerempt.Wypadki
chełmińskie,opracowanegowpołowiemarca1942rokuprzezHersza
Wassera,sekretarzaARG[26].Obózzostałuruchomiony7grudnia1941,
ofiarybyłymordowanespalinamiwciężarówkachzamienionych
wruchomekomorygazowe.Szacujesię,żezgładzonowtensposób
zgórą150tysięcyŻydów.
ProcesmasowejisystematycznieprowadzonejeksterminacjiŻydów
zGeneralnegoGubernatorstwa,określanykryptonimem„akcja
«Reinhardt»”,rozpocząłsięwnocyz16na17marca1942(kiedy
NiemcyzlikwidowaligettowLublinie),zakończyłzaśoperacją
„Erntefest”(„Dożynki”),przeprowadzoną3–4listopada1943.Wiosną
1942rokuzróżnychstronzaczęłynapływaćalarmującesygnały.
Wieściopostępującychzewzrastającąsiłąirozlewającychsięcoraz
szerzejakcjachlikwidacyjnychszybkorozchodziłysięwśródskupisk
żydowskichitrafiałydoWarszawy[27].Informacjeomordach
przynosiładocierającadogettawarszawskiegopolskaprasa
konspiracyjna.Podstawowymzadaniemgrupy„OnegSzabat”stałosię
wówczasgromadzeniewiadomościorozszerzającejsięfali
eksterminacjiŻydównaziemiachpolskichpodniemieckąokupacją.
WramachdziałalnościArchiwumRingelblumapowstałreferat
prasowy,wydającytygodniowebiuletynyprzeznaczonedlażydowskiej
ipolskiejprasykonspiracyjnej.Pisaneręcznie,ukazywałysię
odprzełomumarcaikwietnia1942dorozpoczęciaWielkiejAkcji
Likwidacyjnejwlipcutegoroku.RedagowałjeEliaszGutkowski
z„OnegSzabat”.Pojawiałasięwnichtragicznapanorama
likwidowanychkolejnoskupiskżydowskichiinformacjeolosieich
mieszkańców.Wymieńmyprzykładowo:Tłuszcz,Kołomyja,Biała
Podlaska,Będzin,Tarnów,Włodawa,Zamość,Hrubieszów,Bełz,
Radom,Zelów,Kock,ChmielnikKielecki,Ostrowiec,Bełżec.
Wkwietniu1942rokuEliaszGutkowskiopracowałraportnatemat
zbrodniniemieckich,zatytułowanyDrugietap[28].Zamury,
domieszkańcówgetta,przychodziłyteżlistyodkrewnych
iznajomych,którzypisali–częstowzaszyfrowanysposób–
