Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
znajdujesięjeszczeesejIcchakaBerenszteinaWobliczuśmierci.
Żydzinaróżnesposobypróbowaliprzetrwać.Oprawcyzgotowali
swoimofiaromlos,któryniemiałhistorycznegoprecedensu.Ofiary
zaśtworzyły–równiebezprecedensową–historięoporu.
Od15października1941Żydomgroziłakaraśmiercizasamowolne
opuszczeniegetta,śmierciąkaranimielibyćteżPolacy,którzy
udzielaliŻydompomocy.Wświecie,wktórympraktyczniewszystko
jestzabronione,wktórymŻydowizabronionożyć,jużsamadecyzja,
byprzetrwać,jestaktemoporu.Wsferzematerialnejbyło
tozdobywaniejedzeniaiśrodkówdożycia,awięcszmugiel[22],handel
uliczny,aletakżewytwórczość,usługi,przemysłgettowy.Wsferze
duchowej–konspiracyjneżyciereligijne[23],edukacja[24],działalność
polityczna,aletakżerozrywkaikultura[25]:koncerty,recitale,spektakle
teatralne.
Różnorodnesposobyprzetrwaniatowłaśniedziejeżydowskiego
oporu,przybierającegowielorakieformy,wtymjednąznajbardziej
niezwykłychmanifestacjioporuiniezgodynaZagładę,czyli
ArchiwumRingelbluma.
EtapyZagłady.Akcja„Reinhardt”.PierwszezwiastunyZagłady
zaczęłynapływaćdogettawarszawskiegojesienią1941roku.
UciekinierzyzLitwyikurierzyżydowskichorganizacji
młodzieżowychprzynosiliwieściopogromachimasowych
egzekucjachnawschodnichterenachPolski.Ookupacjisowieckiej
wWilnie,pierwszychniemieckichrepresjachorazmasowychmordach
wPonarachpodWilnemmówizamieszczonawantologiirelacjaArie
Wilnera–działaczaHa-Szomerha-Cair,młodzieżowejorganizacji
skautowskiejocharakterzesyjonistycznym.Wilner(„Jurek”)odegra
ważnąrolęwŻydowskiejOrganizacjiBojowej.JakowysłannikŻOB
nastronęaryjskąpertraktowałwimieniużydowskiegopodziemiazAK
ikupowałbroń.Aresztowanyitorturowany,uwolnionyprzez
ŻOB,walczyłwpowstaniuwgetcie.Zginął8maja1943wbunkrze
naMiłej18wrazzAnielewiczemisztabemŻOB,wezwawszy
wcześniejwszystkichdozbiorowegosamobójstwa.Napoczątku
1942rokudogettawarszawskiegoprzybyłSzlamaBerWiner,
uciekinierzobozuzagładywChełmnienadNerem(Kulmhof),izłożył
dlaArchiwumRingelblumaszczegółowąrelacjęofunkcjonowaniu
