Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
osobistejtragediiwpisujewepickąwizjęzagładynaroduwpoemacie
Dzieńmojegowielkiegonieszczęścia.Rekonstrukcjąprzebiegu
wydarzeńipodsumowaniemstratjestsporządzonyprzezzjednoczone
organizacjepodziemnegettawlistopadzie1942rokuraportLikwidacja
żydowskiejWarszawy[35].Wyjątkowydokumentstanowidługa
idrobiazgowarelacjaJakubaKrzepickiego–uciekinierazTreblinki,
któremuudałosięwrócićdogetta.OpowieśćKrzepickiego,
opracowanaprzezRachelęAuerbachipoprzedzonaprzezniąwstępem,
posiadanieoszacowanąwartośćnaocznegoświadectwa.
Częśćofiardługożywiławiaręwocalenie,pomimocałejgrozy
sytuacjiiczęstowbrewlogicewydarzeń.Zagładabyładlanichczymś
radykalnienowym,nietylkowymykającymsięrozumieniu,lecztakże
niemającymswojegoodniesieniawhistorii,wznanymparadygmacie
dawnychprześladowańipogromów.Symptomatycznapodtym
względemjestwypowiedźIcchakaCukiermana,któryblisko
czterdzieścilatpoZagładziewyznawał:
Wpierwszychdniachwojny[niemiecko-rosyjskiej]obawialiśmysię,
żezposuwaniemsięArmiiCzerwonejbędąmiałymiejsce„pogromy”.Mieliśmy
skojarzeniazpogromamizczasówIwojnyświatowej.[…]Przyznaję,żenie
przypuszczałemwówczas,żejesteśmyskazaninacałkowitązagładę.Nie
wyobrażałemsobietegorównieżpopobyciewobozieKampinos.Anipoobozie,ani
pokoszmarachgetta[36].
GustawaJareckapóźnąjesienią1942rokuwiedziałajuż,czym
wrzeczywistościbyło„przesiedlenienaWschód”.Autorkazwraca
uwagęnazjawiskouporczywegotrzymaniasięwiarywprzeżycie:
Nawetpotrzechlatachwojny,podoświadczeniachzesłań,rozstrzeliwańinagłych
zniknięćludzi,tokrozumowanianieogarniałjeszczetejmożliwości.Mówiono:nie
możnawymordowaćsetektysięcyludzi,większośćniechciaławierzyć,żemożna,
iniedawałasięprzekonać.Dziś,jesienią1942,jużwiemy.Byćmoże,żetakąwiedzę
przypłacasiężyciem.[…]Zdarzałosięprzecież,żeszlizrezygnowaniludziebez
przymusu,wierząc,żegdzieśnainnymodcinkuspróbujążyćnanowowjakiejś
niesłychanietwardej,alebądźcobądźrealnejrzeczywistości.Takmaszerowalisami
nadnopiekła,którenosiłotutajdziwaczną,niewielemówiącąnazwę
Umschlagplatzu[…][37].
NawetwzatłoczonymwagoniezmierzającymdoTreblinkiludzie
niewierzyli,żejadąnapewnąśmierć.WArchiwumRingelbluma
przechowałasięrelacjaDawidaNowodworskiego,innegouciekiniera
