Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WKsiędzeKapłańskiejczytamy,iżciężkozgrzeszyten,kto„mogąc
zaświadczyćoprzestępstwie,którewidziałlubznał,nieuczynitego”
(Kpł5,1).Wiedzatajestzobowiązaniem.Statusświadkaimplikuje
bowiemobowiązekdaniaświadectwa–poinformowaniainnychotym,
cosięwydarzyło.Tenobowiązekmawymiarzarównomoralnej,jak
ireligijnejpowinności.ŚwiadectwowydawaneprzezludziBiblia
ujmujewkategoriachproceduryprawnejbądźsporuprawniczego.
Dawaćświadectwo–toznaczystwierdzaćrzeczywistośćjakiegoś
faktu,nadająctemustwierdzeniucharakterwymaganyprzezprzepisy
prawaipoddającsięjegoregułom.Świadczeniejestzatemwtradycji
żydowskiejściślezwiązanezprawniczymprocesemustalania
dowodówwceludojściadoprawdyiosiągnięciasprawiedliwości.
Teksty,którepowstawaływobliczuZagłady,niosływięczasobą
ówbiblijnywzorzec,bezwzględunato,czyautorświadomiesię
doniegoodwoływał,czyteżkoncentrowałsięnakronikarskimzapisie
bieżącychwypadków.Trud,jakipodjęliludzie„OnegSzabat”,zdaje
sięponawiaćtenźródłowypierwowzór:zostawićświadectwoklęsk
inieszczęść,opowiedziećozbiorowościwygnanejiprześladowanej,
atakżeoindywidualnymcierpieniu.Archetypicznympiewcązagłady
jestJeremiasz,wypłakującyswojeTreny,tojestLamentacjenad
zniszczonąJerozolimą,upadkiemŚwiątyni,klęską,niewolą
ipohańbieniem.Bibliaprzynosiwszystkimpóźniejszymświadkom
nieszczęśćnaroduuformowanąjuż„retorykęmęczeństwa”i„liturgię
destrukcji”–byposłużyćsięokreśleniemDavidaG.Roskiesa,autora
książkiukazującej,jakkulturażydowskazmagasięzdoświadczeniem
katastrofyiwyniszczenia[87].
Znaczącyodłamżydowskiejhistoriografii,rozwijającejsię
dynamicznieodpoczątkuXXwiekuażpowybuchdrugiejwojny
światowej,tworzyłnowożytnątradycjębadańnadhistoriąikulturą
Żydów[88].ZapoczątkowanyprzezSzymonaDubnowakierunek
myśleniapodkreślałznaczenieżydowskiejhistoriidlakulturowej
modernizacjiikształtowanianowoczesnejtożsamości
wschodnioeuropejskichŻydów.PodejścieDubnowakontynuowali
starsimentorzyRingelbluma–IgnacySchiperiMajerBałaban.
Ringelblumbyłjednakściślezwiązanyzsobienajbliższymi
historykamiswegopokolenia–RafałemMahleremiFilipem
