Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
SekcjaA–Wprowadzeniewgłównezagadnienia
łowymfunkcjonowaniujegotkanek.Komórkipotomneulegająceosta-
tecznemuzróżnicowaniuzastępująnaturalniezużyte,uszkodzonelub
utraconekomórkidanejtkanki(np.ciąglezużywającychsięnaskórka,
nabłonkaukładówpokarmowegoirozrodczegoczykomórekkrwi).
Uroślinprzeznaczeniekomórekteżjeststopniowoograniczane,ale
różnicowanieniewiążesięzostatecznymograniczeniempotencji
komórek.Zróżnicowanekomórkiroślinmogąwzględniełatwozmieniać
swojeprzeznaczenie,jeżelizostanąprzeniesionewnoweśrodowisko.
Nawetwpełnizróżnicowanekomórkiroślinmogącałkowiciezregene-
rowaćnowyorganizm,jeżelizostanąwyizolowanezroślinymacierzy-
stej.Zatemlosykomórkiroślinnejmogąbyćograniczanewciąguroz-
woju,alepozostajeonawpełnitotipotencjalna,nawetgdyulegnie
zdeterminowaniu.Tojestjednazpodstawowychróżnicpomiędzyroz-
wojemroślinizwierząt(tematN1).Niektórekomórkizwierzątwokresie
pozazarodkowymwykazująograniczonąplastycznośćrozwojową,np.
uowadówmożliwajestregeneracjaodnóży,aupłazówregeneracja
kończyn(tematM3).Awięcniektórekomórkitychzwierzątpozostają
pluripotencjalne,nawetgdysązróżnicowane.
Mapy
przeznaczeń
Mapaprzeznaczeniaokreślawewczesnymzarodkualbowinnymukła-
dzierozwojowymprzeznaczenieposzczególnychobszarówkomórko-
wychdotworzeniaokreślonychdojrzałychstrukturwtrakcieprawid-
łowegorozwoju(rys.4).Terminu„presumptywny”używasiędookreś-
lenialosukażdegozwyznaczonychobszarów.Naprzykład,tenobszar
wzarodkuXenopus,będącymwstadiumblastuli,zktóregowokresie
gastrulacjipowstaniepłytanerwowa,nazywasiępresumptywnąpłytką
neuralną.Mapyprzeznaczeniamożnasporządzaćznakującróżnicowo
komórkiwposzczególnychobszarachzarodkaiśledzącichlosywtrak-
cieposzczególnychfazrozwoju.Komórkimożnaznakowaćbarwiącich
powierzchniebarwnikamiprzyżyciowymialbowstrzykującdoichcyto-
plazmybarwnikifluorescencyjne.Mapymożnatakżesporządzać
wszczepiającdociałazarodkabiorcyobcekomórki,pochodząceodza-
rodkadawcy,tegosamegoalboinnegogatunku,któremogąbyćodróż-
nioneodkomórekbiorcy(np.tworzącchimerękurczę–przepiórka).
Możnatakżeposługiwaćsięznacznikamigenetycznymi,jakgenyrepor-
terowe,albomutacjami,którepowodujądefektywpigmentacji.Teostat-
mezenchyma
nerki,
krew,
naskórek
jelito
serce
somit,
nerwowa
płytka
struna
grzbietowa
Rys.4.MapaprzeznaczeniaposzczególnychobszarówblastuliXenopus—widok
zboku
