Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
VIII
Największe,wielomilionowemniejszoścista-
nowiliUkraińcyiŻydzi.
Zaprobierzzacofaniakulturowo-cywi-
lizacyjnegospołeczeństwaIIRzeczypospo-
litej,jakoznamiennejspuściznyporządach
państwzaborczych,przyjmowanoogromną
skalęanalfabetyzmu,główniewśródpopu-
lacjiprowincjonalnych,tj.wiejskich,które
stanowiły70%wszystkichobywatelikraju.
Powyższefaktymiaływpływnawarunkico-
dziennejegzystencjiludnościorazjejsytu-
acjęzdrowotną.
Niekontrolowane
migracje
mieszkań-
ców,spowodowanawojnądezintegracjaeko-
nomiczno-społecznaorazzłystansanitarny
ogromnychobszarówpaństwabyłydodat-
kowymiczynnikamisprzyjającymiszerze-
niusięchoróbzakaźnych,przedewszystkim
duruplamistego,durubrzusznego,ospy
prawdziwej,czerwonki,błonicyiinnych.
Wlatach1918–1923walkazchorobami
epidemicznymistałasięnajwiększymwy-
zwaniemdlasłużbyzdrowiaodrodzonej
Rzeczypospolitej.
Tłumieniem
epidemii
zajmowałysiępoczątkowopowstającezini-
cjatywyspołecznejinstytucjesamoobrony,
którychinfrastrukturasanitarnastałasię
zupływemczasuorganizacyjnąbaząpu-
blicznejsłużbyzdrowia.Zramieniawładz
państwowychwalkązepidemiamikierował
NaczelnyNadzwyczajnyKomisarz.Wjego
gestiileżałotworzenietzw.nadzorusanitar-
nego,organizowanieszpitaliepidemicznych,
pociągówsanitarnych,punktówkwarantan-
ny,punktówdezynfekcyjnychitp.Wefekcie
długotrwałychzmagańnapoluzwalczania
ostrychchoróbzakaźnychosiągniętosukces
połowiczny,tzn.ewidentnyspadekzacho-
rowańnadury,czerwonkę,ospęprawdziwą
iinne.Jednakwystępowaniewspomnianych
jednostekinfekcyjnychwdrugiejpołowie
lat20.iwlatach30.utrzymywałosięna-
dalnawysokimpoziomie,stanowiącprzez
całyokresistnieniaIIRzeczypospolitejnie-
rozwiązanyproblemówczesnejmedycyny
iopiekizdrowotnej.Ograniczenieszerze-
niasięepidemiiostrychchoróbzakaźnych
skutkowałozwróceniemuwagiśrodowisk
lekarskichnarelatywnywzrostzachorowań
izgonówzpowoduinnychchorób.
Wykazy
prowadzone
przez
Główny
UrządStatystycznydokumentowaływzra-
stającąliczbęprzypadkówgruźlicy
,nowotwo-
rów,gorączkipołogowejorazchoróbukładu
oddechowegoipokarmowego.Rosłarównież
liczbaosóbcierpiącychnachorobywenerycz-
neijaglicę.
Ustaniedziałańwojennychorazstabili-
zacjażyciaekonomicznegokrajupozwoliła
napodjęciedziałańprawnychprzezwładze
państwowe.17marca1921r.SejmUstawo-
dawczyuchwaliłKonstytucjęRzeczypospo-
litejPolskiej,któraokreśliłaustrójpaństwa.
Zgodniezliterąprawaorganemustawodaw-
czymbyłdwuizbowyparlament,afunkcje
wykonawczemiałspełniaćrządiprezydent,
któremuograniczonowładzędoniezbędnego
minimum.Uprzywilejowaniesejmuwusta-
wiezasadniczejstworzyłoprzesłankidowy-
stąpieniazjawiskachaosuparlamentarnego,
częstejzmianyekiprządowychorazmargi-
nalizacjiosobyNaczelnikaPaństwa.Wstrząs
wywołanyzabójstwemprezydentaGabriela
NarutowiczaskłoniłJózefaPiłsudskiegodo
całkowitejrezygnacjizjakiejkolwiekdziałal-
nościpolitycznejiudaniasięnandobrowolne
wygnanie”doSulejówka.Pomimowadnsej-
mokracji”państwopolskieokrzepło,doko-
nałoudanejreformyfinansowo-walutowej,
podjęłowojnęcelnązNiemcami,rozpoczęło
budowęGdyniorazodbudowęzniszczonej
przezwojnęgospodarki.
Tworzonorównieżzrębypolitykizdro-
wotnej.Wokresiepierwszychpięciulatist-
nienianiepodległegopaństwazadbanooroz-
wójnadzorusanitarno-epidemiologicznego,
organizacjępublicznejsłużbyzdrowiaoraz
wprowadzenie
lecznictwa
ubezpieczenio-
wego.
W1918r.kierowanieopiekązdrowotną
wPolscepowierzonoMinisterstwuZdrowia
Publicznego(MZP).Wedługustawysanitar-
nejzlipca1919r.publicznasłużbazdrowia
miałasięskładaćzdwóchfilarów:państwo-
wegoisamorządowego.Wpowołanejdoży-
ciastrukturzeorganizacyjnejpublicznejsłuż-
byzdrowiaprzewidzianourzędypierwszego,
drugiegoitrzeciegostopnia:wojewódzkie,
powiatoweigminne,któreokreślałypolitykę
zdrowotnąpaństwa,ajejrealizacjęzlecałysa-
morządom.W1924r.,porozwiązaniuMZP
,
obowiązkizzakresuopiekizdrowotnejpo-
wierzonoMinisterstwuSprawWewnętrznych
orazMinisterstwuPracyiOpiekiSpołecznej
(MPiOS).W1932r.wszystkiesprawydoty-
czącefunkcjonowaniasłużbyzdrowiawPol-
sceznalazłysięwgestiispecjalnegodeparta-
mentuorazinspektoratuMPiOS.Jakociało
doradczefunkcjonowałaprzyMPiOSPań-
stwowaNaczelnaRadaZdrowia,którapod
konieclat30.stałasiędefactocentralnym
urzędempublicznejsłużbyzdrowiawPolsce.
WIIRzeczypospolitejwiększośćpla-
cóweklecznictwaotwartegoizamkniętego
