Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IIRzeczpospolita
dotyczącychwojskaiobronypaństwazostał
EdwardRydz-Śmigły31.Lata1935–1939,
m.in.zasprawąKwiatkowskiego,przyniosły
Polsceogromnesukcesygospodarcze.
Inicjatywę
konsolidacji
społeczeństwa
polskiegowobliczuzagrożeńzewnętrznych
podjąłw1936r.Rydz-Śmigły
.Wtymcelu
w1937r.utworzonyzostałObózZjednocze-
niaNarodowego(OZON)32.Remilitaryzacja
Nadrenii,wystąpienieNiemieczLigiNaro-
dów,wkroczenieNiemcówdozagłębiaSaary,
wojnadomowawHiszpaniiorazawantury
militarneMussoliniegostwarzaływEuropie
sytuacjęnapięciaistanowiłyzarazemsy-
gnałalarmowydlapolskiegorządu.Obawy
przedwybuchemkonfliktuzbrojnegospotę-
gowałakonferencjawMonachium,wwyniku
którejnastąpiłrozbiórCzechosłowacjioraz
AnschlussAustrii.PłonnąnadziejęPolaków
stanowiłsojuszfrancusko-polski,którego
podstawąbyłakonwencjawojskowaprzewi-
dującadziałaniaprewencyjnewprzypadku
zagrożeniazestronyNiemiec,orazsojusz
obronnypolsko-brytyjskizawartyw1939r.
Wnastępstwieporozumienianazistowskich
NiemieczRosjąsowiecką(23sierpnia1939),
znanegopodnazwąpaktuRibbentrop–Mo-
łotow,dokonałsiędramatpaństwainarodu
polskiego.Namocytajnychustaleńobydwa
reżymyzbrojnienajechałyIIRzeczpospolitą
(1i17września1939),zniszczyłyjejarmię
orazzagrabiłyziemięidobrapokonanego
kraju.AgresjanaPolskęstałasiępoczątkiem
IIwojnyświatowejorazzbrodniczejokupacji
niemieckiejirosyjskiej33.
35,1mln.Społeczeństwopaństwapolskiego
byłowielonarodowościowe.Wśródmniejszo-
ścinarodowychnajliczniejszepopulacjesta-
nowiliUkraińcyiŻydzi34.
Większośćludnościpolskiejprzezcały
okresmiędzywojennymieszkałanawsi,
w1931r.żyłotam73%ogółumieszkańców
kraju.Dużyprzyrostnaturalnyorazdyspro-
porcjapomiędzyliczbąludnościwiejskiej
imiejskiejrodziływieleproblemówzdrowot-
nych.Równieżodmienne,zależnewdużej
mierzeodkoniunkturygospodarczej,warun-
kiżycialudnościmiastiwsideterminowały
występowaniechorób,wtymtakżechorób
społecznych.Pomiędzywarunkamiżycia
wmieścieinawsiistniałaróżnicakulturo-
wo-cywilizacyjna,przejawiającasięwstopniu
dostępnościdoenergiielektrycznejigazu,
szkół,opiekizdrowotnejorazśrodkówmaso-
wejkomunikacji35.Skalaanalfabetyzmuna
wsibyłaznaczniewiększaaniżeliwmieście.
Ludnośćżyjącanawsidzieliłasięnachło-
pów,pracownikównajemnychorazziemian.
Sytuacjamaterialnarodzinchłopskichzale-
żałaodwielkościposiadanychgospodarstw,
jakościgleby
,cenartykułówrolnychoraz
liczbypracującychnaroli.Przeważałygo-
spodarstwaponiżej5ha,którychw1921r.
byłoponad2mln.Dużyprzyrostnaturalny
oraztrudnośćzeznalezieniempracywmia-
stachpowodowałykoniecznośćdzielenia
gruntównaareałycorazmniejsze.Niezwy-
kletrudnabyłaegzystencjanajemników,
którychloszależałbezpośrednioodpracy
oferowanejprzezziemianibogatychchło-
pów.Pozbawieniwłasnegozagonustanowi-
linawsiwPolscemiędzywojennejelement
najbiedniejszy
,nierzadkorównieżbezdomny
(komornicy)36.Wnajgorszejsytuacjieko-
nomicznejznalazłasięludnośćchłopska
bezpośredniopoIwojnieświatowej,kiedy
większośćgospodarstwbyłazrujnowana,co
doprowadziłododrastycznegospadkupro-
Strukturaspołeczna
Powierzchniapaństwapolskiegowlatach
1922–1938wynosiła388,6tys.km2.Lud-
nośćkrajuszybkorosła,w1921r.liczyła
27,4mln,w193132,3mln,aw1939
44
31R.Zieliński,Przedrumuńskimszlabanem,nWięź”1973,nr9,s.113–115;W
.Pobóg-Malinowski,Najnowszahisto-
riapolityczna,s.578;T
.Jędruszczak,PiłsudczycybezPiłsudskiego,Warszawa1963,s.140;S.Grabski,Pamiętniki,
t.2,Warszawa1989,s.288;P
.Wieczorkiewicz,OstatnielataPolskiniepodległej,Warszawa1991,s.3–4.
32P
.Zaremba,Historiadwudziestolecia,s.387.
33Sprawapolskawczasiedrugiejwojnyświatowejnaareniemiędzynarodowej.Zbiórdokumentów,Warszawa1965,nr14,
s.18,21–22;A.Albert,Najnowszahistoria,s.264–275;J.Karski,WielkiemocarstwaaPolska,t.1,Warszawa
1987,s.155.
34J.Kaliński,Z.Landau,GospodarkaPolskiwXXwieku,Warszawa1998,s.51–52;J.M.Małecki,Zarysdziejów
Polski1864–1939,Kraków1991,s.356–368;J.Żarnowski,SpołeczeństwoIIRzeczypospolitej,Warszawa1973.
35J.Kaliński,Z.Landau,GospodarkaPolski,s.52–54;N.Davies,Bożeigrzysko.HistoriaPolski,Kraków1991,
s.507–512.
36J.Kaliński,Z.Landau,GospodarkaPolski,s.60–62,80–83,142–144;P
.Zaremba,Historiadwudziestolecia,s.105,
108,195–200.