Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iżłobków,atakżedomówinwalidów,przy-
tułkówiochronek.WKijowielekarzepolscy
braliudziałworganizowaniupomocyran-
nymżołnierzom.Pracawszpitalachniebyła
bezpieczna;wsamymtylkoKijowiezmarło
11polskichlekarzyspośród110,głównie
zpowodukontaktuzleczonyminachoroby
zakaźne74.WładzeRosjipowołałydosłuż-
bywojskowejwiększośćchirurgów,pozostali
wKijowielekarzepracowaliwciężkichwa-
runkach.PrzebywającywstolicyUkrainy
MarianŁążyński75wspominał:nWKijowie
chirurgówpozostawiononiewieluipraca,
którąmusieliwykonywać,nierazbyłaponad
ichsiły
.Pamiętamdzieńwpierwszychmie-
siącachwojny
,kiedywciągu24godzinprzy-
wiezionodoKijowa20tysięcyrannych”76.
LecznicaUdziałowawKijowie,będąca
szpitalemdlaciężkorannych,miałaobsadę
złożonąwyłączniezPolaków,miejscowych
iwysiedlonych.Wwielumiastachlekarze
polscyprzyjmowaliwysiedlonychbezpłatnie
wswoichprywatnychgabinetach77.SetkiPo-
lekuczęszczałynakursydlasióstrmiłosier-
dzia.
PorewolucjipaździernikowejdoArmii
Czerwonejwcielanolekarzypolskiegopo-
chodzeniazamieszkującychnaterenieRosji.
Odbywalisłużbęwrosyjskichszpitalachwoj-
skowych,takżewczasiewojnypolsko-bolsze-
wickiej78.
Zabórpruski
Lekarzenarodowościpolskiej,którzyznaleźli
sięwwojskupruskimlubpracowaliwszpi-
talach,niejednokrotniewykorzystywaliswoje
stanowiskaiwiedzędoułatwianiarodakom
uniknięciasłużbywojskowej.Wywoływano
wysokągorączkę,wstrzykująctuberkulinę,
stosowanookładyzchrzanucelempowstania
owrzodzeńkończyn,wstrzyknięciamiterpen-
tynypowodowanoropowice79.
Służbasanitarnaniemieckiejarmiibyła
dobrzezorganizowana.Jużodpaździernika
1915r.stosowanozapobiegawczosurowicę
przeciwtężcową,cowyraźniewpłynęłona
zmniejszenieliczbyzachorowańnatęchoro-
bę80.Wobawieprzedepidemiąszczepiono
przeciwkocholerze81.Wbezpośredniejbli-
skościliniifrontuorganizowanoaptekipolo-
weumieszczonenaspecjalnieprzystosowa-
nychwozachkonnych,coułatwiałoszybkie
przemieszczaniesięzamaszerującymwoj-
skiem82.Wtejsprawniedziałającejsłużbie
sanitarnejpruskiejarmiilekarzepolscynie-
jednokrotnieobejmowaliodpowiedzialnesta-
nowiskakomendantówszpitaliwojskowych
czyoddziałówchirurgicznych83.Doceniano
ichumiejętnościipracę;wieluotrzymałoza
wzorowąsłużbęwysokieodznaczeniawoj-
skowe84.
Polscylekarze
wczasach
Iwojny
światowej...
Wojnapozycyjna,zutrzymującąsię
przezdługiczasniezmiennąliniąfrontu,po-
wodowałanajegobliskimzapleczukoncen-
trowanieznacznejilościsprzętumedycznego.
Ztegopowoduzadaniemlekarzaliniowego,
według
Władysława
Jakowickiego,
było:
nusunąćrannegozesferyognia,uchronićgo
odzakażeńinowychuszkodzeń.Oczynnej
interwencjichirurgicznejwpierwszejlinii
mowybyćniemoże–nawetpodwiązywanie
74ZmarłychnatyfusplamistylekarzyŁążyńskiwymieniłznazwiskawswoichwspomnieniach:Stolatbezmała,
Warszawa1961,s.244,więcejw:R.Zabłotniak,PolskieTowarzystwoPomocy,s.353.
75Chirurg,uczestnikPowstaniaWarszawskiego,członekhonorowyTowarzystwaChirurgówPolskich.
76M.Łążyński,Stolatbezmała,s.219.
77R.Zabłotniak,PolskieTowarzystwoPomocy,s.349–352.
78Np.AntoniTuruto,lekarzwrosyjskichszpitalachepidemicznych.
79K.Brożek,PolskaSłużbaMedycznawPowstaniachŚląskichiwPlebiscycie1918–1922,Opole1973,s.36.
80A.Obara,M.Dziekiewicz,Leczenieobrażeńbojowychodbronipalnej,zaryshistorii,Warszawa2008,s.52.
81W
.Magowski,DziennikpodlekarzanapisanypodczasWojnyWszechświatowej,nActaMedicorumPolonorum”2011,
R.1,s.109.
82B.Sawicka-Wiśniewska,R.Wiśniewski,Aptekapolowazokresupierwszejwojnyświatowej,nActaMedicaJarosla-
viensia”2012,t.34,s.123.
83Np.AleksanderFranciszekDubiski,chirurg,komendantoddziałuchirurgicznegoSzpitalaWojskowego
wOstrowieWielkopolskim,powstaniecwielkopolski,kapitanWP
,uczestnikwojnypolsko-bolszewickiejna
froncielitewsko-białoruskim,rozstrzelanyprzezNiemcówwgrudniu1939r.;LeonMieczkowski,ordynator
ilekarznaczelnySanatoriumZgromadzeniaSióstrśw.ElżbietywPoznaniu,warmiiniemieckiejkomendant
szpitalawojskowegonr15,powstaniecwielkopolski.
84Np.TadeuszStefanŻuralski,odznaczonyKrzyżemŻelaznymzaudziałwwojnienaBałkanach,docentgine-
kologiiipołożnictwaUniwersytetuwPoznaniu,zamordowanywKatyniu;WładysławMagowski,odznaczony
KrzyżemŻelaznymIIklasy
,okulista,powstaniecwielkopolski,komendantpociągusanitarnegowwojniepol-
sko-bolszewickiej,wkampaniiwrześniowejuczestnikbitwynadBzurą,organizatorprzerzutówludzizKraju
WartydoGeneralnegoGubernatorstwa.
21
