Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JózefJanczy
Polscylekarzewczasach
Iwojnywiatowejiwalkogranice
WybuchIwojnyświatowejożywiłnadzieje
Polakównaodzyskaniewymarzonejnie-
podległości,którastałasięfaktemdzięki
przegranejNiemiec,upadkowiRosjicarskiej
irozpadowiAustro-Węgier.Rzeczpospolita
nadaljednaktoczyławojnyoniezależność
iutrzymaniegranic.Dopierosiedemlatpo
wybuchuwielkiejwojnyodrodzonepaństwo
zakończyłodziałaniazbrojneiustaliłogra-
nice.Byłatodługaitrudnadrogawiodąca
Polakówprzezarmiezaborców1,doktórych
byliwcielani,powstańczeoddziały
,wojnę
zRosjąsowieckąozachowanieniezależnego
PaństwaPolskiegoiwalkiokształtgranicto-
czonezsąsiadami.
Wieloletniewojnywyniszczyłykraj.Na
ziemiachpolskich,będącychjednymzgłów-
nychteatrówwojennych,panowałgłód,
szerzyłysięchorobyzakaźne,przybywało
ciężkookaleczonych.Większośćlekarzy
znalazłasięwszeregachwojsk,pozostalinie
moglisprostaćolbrzymimpotrzebom.Leka-
rzerzadkobylinarażeninaostrzał,chybaże
wpolskichformacjachwojskowychobejmo-
walifunkcjeoficerówliniowych,natomiast
wwielkimstopniugroziłyimchorobyzakaź-
ne,zwłaszczadury2.Wieluznichpracowa-
łowodległychrejonachpaństwzaborczych;
liczni,postudiachzagranicą,pozostalina
emigracji,głównieweFrancjiiSzwajcarii.
DopieropowstanieIIRzeczypospolitejwli-
stopadzie1918r.spowodowało,żedoojczy-
znyzewszystkichstronzaczęliprzybywać
rozsianipoEuropiePolacy;wśródnichab-
solwenciwydziałówlekarskichAustrii,Nie-
miec,Rosjiiinnychkrajów.Wydziałylekar-
skieKrakowa,LwowaiWarszawywznawiały
działalność,jednakmłodzieżakademicka
zszeregówwojskuczestniczącychwIwojnie
światowej3,podobniejakichstarsikoledzy
lekarze,nadalczynniebroniłaodrodzonejoj-
czyznyprzedagresjąsowieckąiroszczeniami
sąsiadów.
Wwarunkachwojnyżadnezpaństwza-
borczychniebyłoprzygotowanenazapew-
nienieswoimobywatelomodpowiednich
warunkówsanitarnych.Naziemiachpol-
skich,zwłaszczapodzaboremaustriackim
1Walczylinaróżnychfrontach;stanęliteżprzeciwkosobiewcieleniwzmagającesięzesobąobcearmie.Tak
przedstawiłtopoetaEdwardSłońskiwwierszuTaconiezginęła:nRozdzieliłnas,mójbracie,/złylositrzyma
straż–/wdwóchwrogichsobieszańcach/patrzymyśmierciwtwarz./Wokopachpełnychjęku,/wsłuchani
warmathuk,/stoimynawprostsiebie–/Ja–wrógtwój,ty–mójwróg”.
2NaprzykładWłodzimierzRogalski,lekarzSzpitalaPowszechnegowTarnowie,internista,ginekolog-położnik
orazStanisławMaeusel,powstaniecwielkopolski,zmarlinatyfus.
3Bylitonp.AdamGruca,studentUJK,późniejprofesorortopedii;StanisławKonopka,studentUJ,wIBryga-
dzieLegionów,historykmedycyny
,twórcaGłównejBibliotekiLekarskiej;StefanMozołowski,studentUJK,
podporuczniksanitarnyLegionówPolskich,neurolog,zamordowanywCharkowiew1940r.;WładysławTon-
dos,student,późniejftyzjatrawZakopanem;StanisławLaskownicki,studentUJK,późniejprofesorurologii.
11
