Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IIRzeczpospolita
wyższychznajdowałosię18%młodychludzi
pochodzeniachłopskiego,14%robotniczego
i35%zwarstwypracownikówumysłowych.
Warunkiżyciainteligenckiejgrupyspołecz-
nejbyłynaogółdobre,chociażitutajzapóź-
nieniadotyczyłynp.nawykówhigienicznych
izdrowotnych41.
Podwzględemmaterialnymorazstylu
iwarunkówżycianajwyższystatuscywili-
zacyjnynależałdoburżuazji,którejliczba
wPolscenieprzekraczałastukilkudziesięciu
tysięcy(wielkaburżuazjaliczyławsumie
kilkasetosób)orazwielkichwłaścicieliziem-
skich(kilkanaścietysięcyrodzin),chociaż
stronagospodarczawielkiejwłasnościpodle-
gałafluktuacjomekonomicznym,szczególnie
wczasachwielkiegokryzysu.
Woceniewarunkówżycialudności
IIRzeczypospolitejnależyuwzględnićrów-
nieżaspektregionalny
.Pomijającdokładne
analizyposzczególnychregionówpaństwa,
możnapowiedzieć,żepodwzględemspo-
łecznymnajlepiejrozwiniętebyłytereny
należącedawniejdoPrus:Wielkopolska,Po-
morzeiŚląsk.Granicęróżnicspołecznych
dlazaborurosyjskiegostanowiłarzekaBug.
Nazachódodniejrozciągałysięznacznie
uprzemysłowioneziemiedawnegoKrólestwa
Polskiego,podczasgdypostroniewschodniej
znajdowałysięobszarynajbardziejzacofane:
Wileńszczyzna,
Nowogródczyzna,
Polesie
iWołyń,gdzieaż75%ludnościzajmowało
sięuprawąroli.Terenypołudniowe,dawna
Galicja,czylizabóraustriacki,możnapodzie-
lićnadwieczęści:zachodnią,dośćzamożną
iniecouprzemysłowionąorazwschodniąza
Sanem,której70%ludnościżyłozrolnictwa.
Galicjauchodziłazaregionbardzozacofany
iprzeludniony42.
OgromnąrolęwspołeczeństwieIIRze-
czypospolitejodgrywałKościółkatolicki.
Powszechnaakceptacjawartościchrześci-
jańskich,obyczajówkościelnych,ducho-
wieństwaorazmodlitwyiwiarybyłasilnym
narodowymspoiwemiwyznacznikiemobo-
wiązującejmoralności.Pomimozacofania
iogromnejbiedyprzestępczośćwPolscenie
byławysoka,aniektórezjawiskapatologii
społecznej,np.świętokradztwo,prawienie
występowały
.
Trzebarównieżpodkreślić,żeniezwyk-
łymzjawiskiemhistorycznym–oprócztotal-
nejklęskimilitarnejtrzechzaborców–było
odrodzeniesięwspołeczeństwiepolskimdu-
chasuwerennościigodnościnarodowej.Po-
mimoniedoskonałościodbudowanegopań-
stwa,pomimopartyjnychkłótniikonfliktów
ówcześniPolacyprzejawialiwiaręwewłasne
siłyidumęzniezwykłychdokonań,tymbar-
dziejżeichkrajbyłwokresieprzedIIwojną
światowąliczącymsiępodmiotemwgronie
państweuropejskich.
Stangospodarczy
ikulturowo-cywilizacyjny
DziejeżyciagospodarczegoIIRzeczypo-
spolitejmożnapodzielićnakilkaokresów.
Wpierwszymetapie,pozakończeniuwiel-
kiejwojny
,dokonywałasięodbudowago-
spodarkipolskiej,aporeformiewalutowej
Grabskiego(1923)nastąpiłokrespewnej
stabilizacji.Wspomnianezmianydotyczyły
przedziałuczasowego1918–192543.Naów-
czesnejgospodarcepolskiejodcisnęłypiętno
zabory,poszczególnebowiemziemiewcho-
dziływskładzróżnicowanychekonomicznie
organizmówpaństwowych.Podwzględem
gospodarczym
za
najbardziej
rozwinięty
uchodziłzabórpruski,wktórymnaŚląsku
dominowałprzemysłwielkokapitalistyczny
,
awPoznańskieminaPomorzuobszaryowy-
sokimstandardzierolniczym.Zabórrosyjski
byłuprzemysłowionynazachodzie(Króle-
stwoPolskie)orazbardzozacofanyekono-
micznienaterenachpołożonychnawschód
odBugu.Najsłabszypotencjałgospodarczy
miałaGalicja.Rozwójpowojennejgospodar-
kipolskiejhamowałytakżeróżnicewprzepi-
sachprawnychistrukturachadministracyj-
nych.Wojnapolsko-bolszewickaw1920r.
wpłynęłakorzystnienasytuacjępolskiego
przemysłu.Zuwaginapotrzebęchwiliuru-
chomionowieleważnychzakładówprzemy-
słowych,arządskładałdużozamówieńna
wyrobyfabryczne.Dziękipotrzebomwojsko-
wymodbudowałysięprzemysłyzbrojeniowy
,
metalowy
,włókienniczyigarbarski.Produk-
cjasurówkiżelazaw1920r.wporównaniu
zdanymistatystycznymiz1919r.wzrosła
o180%,stalio325%,awyrobówwalcowa-
nycho285%.Znaczniespadłobezrobocie,
główniezasprawąwzrostuzatrudnienia
46
41Ibidem,s.68.
42N.Davies,Bożeigrzysko,s.507–534.
43P
.Zaremba,Historiadwudziestolecia,s.190–194.
