Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Rozdział10Genomy,transkryptomyiproteomy
upewnićsię,żeparyzasadtworzącewiązanieniesązabardzoodsiebie
oddaloneorazżeinneatomyniesąnatyleblisko,bynasiebieoddziaływać.
łączeniesięzasadwparyiasocjacjawarstwowastabilizują
podwójnahelisę
Podwójnahelisajestprawoskrętna.Oznaczato,żegdybybyłaspiralnymischo-
dami,poktórychwspinalibyśmysięwgórę,tozewnętrznaporęczschodówbyłaby
ponaszejprawejstronie.Dwałańcuchysąprzeciwnieskierowane(rys.1.9A).
Helisęstabilizujądwarodzajeoddziaływańchemicznych.
1.Łączeniesięzasadwpary(parowaniezasad)poleganautworzeniuwią-
zańwodorowychmiędzyadeninąwjednymatyminąwdrugimłańcuchu
lubmiędzycytozynąwjednymaguaninąwdrugimłańcuchu(rys.1.9B).
Wiązaniawodorowesąsłabymioddziaływaniamielektrostatycznymi
międzyatomemoładunkuujemnym(jaktlenczyazot)aatomemwodoru
związanymzinnymatomemelektroujemnym.Wiązaniawodorowesą
dłuższeidużosłabszeodwiązańkowalencyjnych.Typowadlanichenergia
wiązaniato8-29kJ·mol
-1
wtemperaturze250C,wporównaniuzenergiądo
348kJ·mol
-1
dlawiązaniakowalencyjnegomiędzydwomaatomamiwęgla.
WiązaniawodorowestabilizująnietylkostrukturępodwójnejhelisyDNA,
lecztakżestrukturydrugorzędowewbiałkach.Dwiekombinacjeparzasad,
AłączysięzTiGłączysięzC,tłumacząproporcjeilościowezasadodkryte
przezChargafa.Sątojedynedopuszczalneparyzasad.Ograniczenieto
wynikaczęściowozgeometriizasadazotowychiwzględnegopołożenia
atomów,któremogąuczestniczyćwwytworzeniuwiązaniawodorowego.
(A)
mniejszy
rowek
wiekszy
rowek
3‘
5‘
wodorowe
wiązania
TA
A
T
G
AT
CG
CG
parazasad
TA
GC
GC
T
A
AT
C
AT
TA
CG
G
G
AT
TA
TA
C
C
5‘
szkielet
cukrowo-fosforanowy
3‘
koniec5‘
koniec3‘
O
O
P
O-
O
CH2
C
C
H
H
C
O
O
C
H
H
C
H
O
P
O-
O
CH2
G
C
H
C
H
O
O
H
C
H
C
H
O
P
O-
O
CH2
T
C
H
C
O
H
O
H
C
H
C
H
H
C
G
C
H
H
O
C
H
O
CH2
H
C
O
-O
P
O
H
C
C
H
C
H
O
C
H
O
H
C
CH2
O
-O
P
O
H
C
A
H
C
H
O
C
O
H
H
C
CH2
O
koniec3‘
Rys.1.9.Strukturapodwójnejhelisy
DnA0(A)Dwaschematypodwójnej
helisy.Polewej-strukturahelisy,
wktórejszkieletcukrowo-fosforanowy
każdegopolinukleotyduprzedstawiono
jakoszarąwstążkę,zparamizasad
wkolorzezielonym.Poprawej-struktura
chemicznatrzechparzasad(b)Atworzy
paręzt,aGzc.Przedstawionoogólny
schematzasad,wiązaniawodorowe
zaznaczonoprzerywanąlinią.zwróć
uwagę,żeparaG·cłączysięzapomocą
trzechwiązańwodorowych,podczas
gdyparaA·tzapomocątylkodwóch
wiązańwodorowych
(b)
CUKiER
CH3
tymina(T)
N
N
O
O-
H
H
+
+
-N
N
H
adenina(A)
N
N
N
CUKiER
-O
P
O
O
koniec5‘
CUKiER
cytozyna(C)
N
H
N
N-
O
H
H
H
+
+
+
-O
N
N
guanina(G)
H
N
N
N
CUKiER
