Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II.Językhausa
Hausajestprzedewszystkimjęzykiemmacierzystymliczebnego,
odgrywającegoważnąrolęgospodarcząikulturową,muzułmańskiegoludu
Hausa,któryzamieszkujenapółnocinapołudnieodgranicypaństwowejmiędzy
NigeriąaNigrem.Jestonmacierzystymjęzykiemrównieżludzipochodzenia
fulańskiego,którychprzodkowienapoczątkuXIXw.przejęlipolitycznąkontrolę
nadkrajemHausaiktórzykontynuowaliprocesosiedlaniasięwśródludności
rdzenniehausańskiejiasymilowaniasięznią[Newman1987:708n.].Jest
tozpewnościąjęzyk,którymwNigeriiposługujesięnajwięcejludzi.Dopóki
jednakoficjalnewynikispisuludnościpozostają,zewzględówpolitycznych,
stosunkowomałowiarygodne,badaczeopierająsięnadanychszacunkowych.
NapoczątkulatsześćdziesiątychliczbęludnościHausawpółnocnejNigerii
określałosięna20milionów.Uwzględniającbardzowysokiprzyrostnaturalny
możnaprzyjąć,żeobecniemieszkatamokoło40milionówhausafonów.
WNigrzesytuacjaprzedstawiasięznacznieklarowniej,gdyżspisyludności
przeprowadzasiętamdośćregularnieiudostępniasięjedopublicznej
wiadomości.Wedługdanychz1988r.językiemhausaposługiwałosięokoło
czterechmilionówludzi.
Hausajestjęzykiemmacierzystymwmałychkoloniachosadnikówikupców
hausańskichwlicznych,wielkichmiastachAfrykiZachodniej.Ponadtodośćduża
społecznośćludzimówiącychpohausaznajdujesięwRepubliceSudanu.Ich
obecnośćwtymkrajuwiążesięzwielowiekowątradycjąpielgrzymekdoMekki
iMedyny,którenasiliłysięwostatnimstuleciuwwynikuustanowieniabrytyjskiej
administracjikolonialnejwpółnocnejNigerii[Al-AminAbuManga1986:5-18;Nasr
1980],
Uwzględniającludnośćhausańską,zamieszkałąwdiasporze,ogólnaliczba
posługującychsięjęzykiemhausamogławynosićnapoczątkulat
dziewięćdziesiątychokoło50milionów[Wolff1993:2].
Językahausaużywasięczęstojakojęzykadrugiego(lubtrzeciego)izpunktu
widzenialiczebnościjegoużytkownikówjako
linguafranca
należy
ondonajbardziejrozpowszechnionychwcałejAfryceZachodniej,obok
arabskiegoijęzykówbyłychmetropoliikolonialnych:angielskiego,francuskiego
iportugalskiego.PozaNigeriąiNigrem,hausafońskiespołecznościjęzykowe
spotykasięwięcnawieluobszarachkontynentu.MiędzySenegalemaSudanem,
TunezjąaZairem,wlicznychwielkichmiastachsłyszysiędźwięcznąmowę
hausańską,zaniesionątamprzezhandlarzyipielgrzymówwciągublisko
pięciusetostatnichlat.SpołecznościhausańskieżyjąwkrajacharabskichAfryki
Północnej,odMarokapoEgipt[Jungraithmayr1982:270].Wokresiekolonialnym
hausastałsięjęzykiemkomendwojskowych,zarównonaobszarzeKonga
Belgijskiego,jakiwbrytyjskiejkoloniiZłotegoWybrzeża.
Będącśrodkiemporozumiewaniasięmiędzyetnicznegonaobszarach
ostabilnejwiększościjęzykowej,hausawperspektywiehistorycznejwystępuje
jako„pożeraczjęzyków”.Oznaczato,żezastępujeonjęzykiwyuczonejako
pierwszelubmałejęzykimiejscowe,zwłaszczawśródprzedstawicielimłodszego
pokolenia.ProwadzitodowymieranianiektórychjęzykówCzarnejAfryki.Również
wwynikutegoprocesustalewzrastaliczbanowychnosicielihausa,którzyczęsto
samiokreślająsięHausańczykami,chociażnieuzasadniategoichpodłoże
kulturowe.
Nadynamicznerozprzestrzenieniesięhausawfunkcjijęzykahandlowego
ikontaktowegomiaływpływtrzyważneczynniki.
Popierwsze,krajHausależynaskrzyżowaniuważnych,transkontynentalnych
