Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.Stratyfikacjaspołeczna
1.Podziałyterytorialneikomponentykulturowo-etniczne
Społecznośćhausańska,niemalodpoczątkówjejistnienia,byłapodwzględem
etnicznymikulturowymwdużymstopniuzróżnicowana.Trudnobyłobydzisiaj
wskazaćnacechypierwotnejkulturytegoludu,gdyżtakbardzozakorzeniłysię
wniejzapożyczeniazróżnychobszarów.Ulegałaonabezpośrednimwpływom
cywilizacjiśródziemnomorskiejpoprzezznanedrogikarawanowe,którełączyły
dużemiastasawannyzportamiiośrodkamihandlowymiAfrykiPółnocnej.
Wmiastachtychosiedlałysiękoloniekupcówpółnocnoafrykańskich,
przyciąganychprzezmiejscowerynki.Nakulturętęoddziaływałyróżnekontakty
zsąsiadami,wrodzajuFulanów,Tuaregów,Zarmów,Songhajów,Jorubów,ludów
Gwari,Nupe,Kanuriiinnych.Własnepodłożeiprzewagawpływównegroidalnych
sprawiły,żekulturęHausaumieszczasięogólniewkompleksiecywilizacji
sudańskiej.Powielkimwstrząsie,spowodowanymświętąwojnąFulanów,
zwycięzcyprzyjęlijęzykikulturęzwyciężonych.KulturaHausastanowidzisiaj
oddzielnyblokwkrainiegeograficznejCentralnegoSudanuiwywieraznaczący
wpływnasąsiedniegrupyetniczne.
SpołeczeństwoHausaznajdujesiędodzisiajnaetapieprzejściowymmiędzy
społecznością„plemienną”anowoczesną.Zaznaczająsięwnim
najprzeróżniejszepodziały,któresięgająkorzeniamiwgłąbhistorii
iodzwierciedlająwielowiekowetradycje.Dopieropopodbojufulańskim,
napoczątkuXIXw.,dopewnegostopniaprzezwyciężonorozbicieterytorialne
namiasta-państwa,prowadzącenierazzesobąbratobójczewojny.Świętawojna
przyczyniłasiędointegracjiczęści
HausaBakwài
iprowincjiprzyległych
wimperium,zwanekalifatemSokoto.Najegoobrzeżachpowstałyjednak
bastionyoporu,gdzieznaleźlischronienieprzedstawicieledynastiihausańskich
Haɓe.PrzepędzonyzZariiwładcaMuhammaduMakauwyemigrowałnapołudnie
izałożyłtamkadłubowepaństewkoAbudżę.PotomkowiedynastiiHaɓezKatsiny
przesiedlilisiędoMaradi(Niger);dopieropodłuższymokresieutracilisiły
ipodporządkowalisięcentralnejwładzyfulańskiejwSokoto.Gdyzabrakło
władcówKatsinyiGobiru,duchoporuprzetrwałwśródichpoddanych,którzynie
złożylibroni.Wyznawcyreligiitradycyjnej,zwaniMaguzawa(l.p.Bamagudże),nie
bylizmuszanidoprzyjmowaniaislamu.Płaciliprzewidzianeprawemreligijnym
podatkinakładanenaniemuzułmanówijeszczewokresieokupacjibrytyjskiej,
napoczątkuXXw.,tylkowczęścibylizislamizowani.Zaciętyopórstawiałatakże
ludnośćKebbi,zdołałaonautworzyćmałe,niezależnepaństewkowArgungu,
leżącezaledwieokilkakilometrówodSokoto.
Każdemiasto-państwo
(kasaa)
składałosięzmniejlubbardziejautonomicznych
prowincji.Byłyonepołączonewięzamimagiczno-religijnymizosobąwładcy
(
sarkii).
Uważano,żeichpowodzeniezależyodzdrowiaisiłwitalnychpanującego.
Państewkatemiałystałeośrodkiadministracyjne,obniesionepotężnymimurami
zgliny
.Wstolicachtakichfunkcjonowałyrynekiośrodekkultu„narodowego”.
Nazwamiasta-państwarozciągałasięnajegomieszkańców.Nosilioni
natwarzachodmienneskaryfikacje,którychwzorzecinformowałopochodzeniu
zDaury,Katsiny,KanoczyteżinnejczęścikrajuHausa.Przynależnośćdomiasta-
państwa,aściślejmówiącdoemiratu,nadalodgrywaznaczącąrolęwżyciu
społecznymijestźródłemstereotypowychwyobrażeńojegomieszkańcach
[Nicolas1975:403].
Międzymieszkańcamiposzczególnychmiast-państwprzetrwałyszczególne,
żartobliwestosunki,zwane
wàasaa,
nawiązującedoinstytucjiżartobliwego
