Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ZIEMIEPOLSKIEPODTRZEMAZABORAMIPO1795R.
jednąnocprzejechałgdzieśnadrugikoniecEuropyistałjakosłuponiemiały
[...]nibynaniemieckimkazaniu”–skarżyłsięszlachciczPodlasia.
Administracjasprawnieradziłasobieześciąganiempodatków,znacznie
wyższychniżzaczasówpolskich,ieksploatowałakrajfinansowo.Wprowa-
dzoneksięgihipoteczneuporządkowałystosunkiwłasnościowe,coułatwiło
uzyskiwaniekredytów,aleizadłużaniesięmajątkówszlacheckich.Nazie-
miachzaborupruskiegoniezmienionoustrojustanowego.Właścicielemziemi
byłszlachcic-ziemianin,wyposażonywewładzęzwierzchniąnadwsią,ztymże
sądownictwodominialnepoddanopaństwowemunadzorowi.Ustawodawstwo
pruskiebrałochłopawobronę,ograniczałorugi,aleutrzymanopoddaństwo
ipańszczyznę(tyleżeregulowanojejwymiar).Rósłpopytnanajemnąsiłę
robocząwfolwarkuszlacheckim,aleprzechodzenienaczynszebyłozjawi-
skiemsporadycznym.Stalerosłyobciążeniaipowinnościchłopawobecdworu,
azwłaszczapaństwa(podatki,pobórdowojskana20lat).Znacznieko-
rzystniejszabyłasytuacjakolonistówniemieckichosadzanychnagruntach
przejmowanychzrąkpolskich.Niemniejjednakwieświelkopolskaimazo-
wieckapozostawałaspokojna,zwłaszczawporównaniuzeŚląskiem,gdzieecha
rewolucjifrancuskiejnaprzełomieXVIIIiXIXw.wywoływałylokalnebunty
chłopskietłumioneprzezwojsko.
Po1795r.,wzwiązkuzwycofaniemsięPruszwojnyzFrancją,powstała
dobrakoniunkturadlarolnictwa–wzrosłaprodukcjazbożawfolwarkachszla-
checkich,wgóręszłyjegoceny,zwiększałsięeksportprzezGdańskdokrajów
EuropyZachodniej.Pojawiłysięteżnoweuprawy,zwłaszczaziemniaka,roz-
szerzyłahodowlaowieccienkowełnistych(główniewPoznańskiemiKaliskiem).
PewienregresprzeżywałonatomiastsukiennictwomanufakturowewWielko-
polsce,wytwarzającegłównienaryneklokalny.Pruskiezbrojeniasprzyjałyroz-
wojowiprzemysługórniczegoihutniczegonaŚląsku(np.wydobyciewęgla
wzrosłozok.37tys.tonw1800,do140tys.tonw1816,aprodukcjasurówki
z14,6tys.tonw1800,do20tys.tonw1804).Takżenatzw.NowymŚląsku,
wrejonieBędzinaiDąbrowy,powstały2kopalniewęglakamiennego,roz-
budowanorównieżhutęwPankachirozpoczętoeksploatacjęsolanekwCie-
chocinku.
GorzejwiodłosięWarszawie,którąwojskapruskie,okrzyknięteprzez
ulicę„kartoflarskimi”,zajęły9stycznia1796r.Miasto,pozbawionecharakteru
stołecznego,ucierpiałowczasiewalk1794r.ipóźniejszejokupacjirosyjskiej.
Porzuconeprzezwielkichpanów,którzyzaszylisięwswychwiejskichmająt-
kachlubuszlizagranicę,przezrzemieślnikówznichżyjących,awreszcie
wyrobnikówzupadającychmanufaktur,zubożałoiwyludniłosię.Liczba
mieszkańców,ze120tys.w1792,spadładook.65tys.w1797r.Byłajednak
WarszawadrugimpoBerlinie(170tys.mieszkańców)codowielkościmiastem
wPrusach,boPoznańliczyłniecoponad15tys.,aKalisz5,1tys.mieszkańców.
