Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
XXV
samychłajdakówstek”–pisałAdamMickiewicz,oddającpoglądykilku
pokoleńPolaków.Uważasię,żeepokarozbiorówutrwaliławspołeczeństwie
polskimniechęćdopaństwa.Różnicespołeczneipolityczneprzełamało
wspólnedoświadczenie–walkaoniepodległośćpaństwową,owyzwolenie
ziempolskichspodtrzechzaborówniewinteresiedynastiiRomanowów,
aledlaodbudowydemokratycznejRzeczypospolitej,któraprzyniosłakonso-
lidacjępolitycznąnarodupolskiegowlatach1914–1920,choćczekałgojeszcze
procesunifikacjispołecznejigospodarczej.
*
Wykreślając„ostatecznieinieodwołalnie”PolskęzmapypolitycznejEuropy,
mocarstwarozbiorowedążyłydosprowadzeniaproblemuzieminarodupol-
skiegodorzęduzagadnieńwewnętrznychRosji,PrusiAustrii.Groźnabyła
milczącaakceptacja,zjakąwgruncierzeczyEuropaprzyjęłaupadekRze-
czypospolitej.JeślirozbiórPolskiniezostałwpełni„legitymizowany”,tostało
siętodziękisprawiepolskiej,tj.wpływowipolskichdążeńniepodległościowych
nastosunkimiędzynarodowe.Porządekzadekretowanytraktatamirozbiorowymi
złamałoutworzenieKsięstwaWarszawskiego,copostawiłokwestiępolskąjako
wielkiezagadnieniemiędzynarodowewczasiekongresuwiedeńskiego.Bez
KsięstwaniebyłobyKrólestwaPolskiego.
Niktnieotrzymałniepodległościwpodarunku.Wszyscy–Grecy,Bel-
gowie,Włosi,Węgrzy,narodybałkańskieorazIrlandczycy–walczylizbronią
wręku.JednakżeżadennaródwXIXw.nieodzyskałjejsamodzielnie:do
zwycięstwabyłapotrzebnapomocobca,wniejednymwypadku,jaknaironię,
takżezestronymocarstwciemiężącychPolskę.TejpomocydlaPolskizabrakło.
Outrzymaniupolskiejniewoliprzesądzałapełnasolidarnośćmocarstwroz-
biorowych,któreprzezcałeXIXstuleciemiaływięcejinteresówwspólnych
wsprawiepolskiejniżprzeciwieństwnainnychpolachpolitykieuropejskiej.
Niesprzyjałytakżenaszemu„wyjarzmianiu”sprzeczneinteresypotencjalnych
sprzymierzeńcówPolaków–FrancjiiWielkiejBrytanii,wsprawachnie-
mieckich,wschodnich,kolonialnych.RywalizacjaLondynuiParyżawzasadzie
utwierdzałautrzymaniestatusquonaziemiachpolskich,bopolitycybrytyjscy
uważali,żerozwiązaniesprawypolskiejnaruszyrównowagęeuropejskąna
korzyśćFrancji.Toczyłasięwięcswoista„wojnapolsko-europejska”:jejgłówny
frontstanowiłaobronaziemiitożsamościnarodowejwtrzechzaborach,
arównolegletrwałabataliaopoparcierządówispołeczeństwzachodnichdla
sprawypolskiej,ouznanieprawaPolskidoniepodległości.Trzebabyłoprze-
konywaćnawetpotencjalnychprzyjaciół,zjednywaćobojętnych,zwalczaćakcje
wrogówPolski.Zkwestiipolskiejstaranosięuczynićośspraweuropejskich,
azodbudowanejPolskizworniktrwałegopokojuwEuropie.
