Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ODZWĄTPIENIADOWALKIONIEPODLEGŁOŚĆ
sązachowane,alepolepszone.ZgołaBogatrzebaprosić,abyprzynajmniejwtej
spokojnościnasdokońcażyciazachował”.
Dlapatriotów,jakTadeuszCzacki,HugoKołłątajczyJózefWybicki,
wpierwszychmiesiącachpoklęscenajważniejszebyłopytanie,czy„jużPolska
wymazanajestzliczbynarodów”,boprzecieżupadłyTroja,Kartagina,Sparta.
RozpacząprzepojonesąstrofyŻalówSarmatyFranciszkaKarpińskiego:
„Wisło,nie-Polakzciebiewodępije!”Zwątpienieirezygnacjaskłaniałydo
uległości,godzeniasięzzaborami,anawetdoaktówsłużalstwa.
Aktyserwilizmuwychodziłyodludzizaprzedanychzaborcom.Deklara-
cjelojalności,przysięgiiślubowaniapoddańczejwiernościskładaliwszyscydo
tegozobowiązani,zwłaszczaszlachtaposiadającaimieszczanie.Większośćspo-
łeczeństwapolskiegodecyzjepodziałoweprzyjęłazrezygnacją.Poklęsce
1794r.,wobecogromnejprzewagimilitarnejRosji,PrusiAustrii,niebyło
możliwościkontynuowaniawalkizbrojnej.
Przedaktywnymipatriotamijakopierwszyobowiązekstanęłasprawa
odzyskanianiepodległegopaństwa,koniecznośćkontynuowaniawalki–
zgodniezesłowamiprzysięgiKościuszkiz24marca1794r.–o„całośćgranic,
odzyskaniesamowładnościNaroduiugruntowaniepowszechnejwolności”.
Przezcałąepokęporozbiorowąhasło:„Wolność–Całość–Niepodległość”,
inspirowałoprogramyiwyznaczałokierunekdziałaniaugrupowaniomnie-
podległościowym.
KONSPIRACJENAZIEMIACHPOLSKICH
Byłyjednakśrodowiska,któreodrzucałybiernośćipodejmowałyzorganizowany
opórprzeciwzaborcom.„Gdziesągranicezupełnejjużniemożności,tamsię
dopierokończąobowiązkiobywatela”–pisałWalerianDzieduszycki,jeden
zpierwszychspiskowcówporozbiorowych.Patriotycznaczęśćszlachtyimiesz-
czaństwaniechciałabezczynniegodzićsięzrepresjami,odsuwaniemodwszel-
kiegowpływunasprawykrajowe,narzucaniemobcychpolskiejtradycjirozwią-
zańprawnychiadministracji.Dooporumobilizowałazwłaszczasytuacjamię-
dzynarodowa,itozarównowojnyrewolucyjnejFrancjizpaństwamikoalicji,
awięctakżezAustriąiPrusami,jakiznanezatargipolitycznemiędzyRosją,
PrusamiiAustriąnatlepodziałuziempolskich.Rozumiano,żenicniejest
ostatecznieprzesądzone,akonfliktzbrojnymiędzyzaborcamimożestworzy
warunki,wktórychPolacyzwrogaprzeistocząsięwsojusznikamocarstwa
gotowegodoudzieleniapomocyprzyrestytucjipaństwapolskiego.Należałowięc
byćprzygotowanym.
Organizacjekonspiracyjnepowstawałyjużnazajutrzpoklęscepowsta-
nia.Wykorzystywanotajnestrukturywspierającewalkęw1794r.,jakwzaborze
