Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zabórpruski
17
pełnejinkorporacjiziempolskich,któretakkorzystniezaokrągliłymonarchię
Hohenzollernów.ByłoocotargowaćsięzRosjąiAustrią.Wciągu50latPrusy,
odbierającŚląskHabsburgomizagarniającwwynikurozbiorówPomorze
Gdańskie,Warmię,Wielkopolskę,MazowszeiczęśćMałopolski,ziemieetnicz-
niepolskie,zbudowałyswąpaństwowąpotęgę,wykorzystanąnastępniedo
zdobyciahegemoniiwNiemczech.
Nowypodziaładministracyjnywyodrębniłnaziemiachpolskichtrzy
prowincje:PrusyZachodnie(dawnePomorzeGdańskiezajętew1772)wraz
zToruniem,PrusyPołudniowe–obejmującePoznańskieiKaliskie(zagarnięte
w1793)orazczęśćMazowszazWarszawą(zabór1795),awreszciePrusyNo-
wowschodnie–ziemienapółnocodBuguiWisły.Częśćdawnegowojewództwa
krakowskiegozBędzinem,SiewierzemiCzęstochową,jakotzw.NowyŚląsk,
włączonodoprowincjiśląskiej(KsięstwaŚląskiego).PrusyPołudniowe(zcen-
trumadministracyjnymwWarszawie)podzielononatrzydepartamenty:po-
znański,kaliskiiwarszawski,aPrusyNowowschodnienadwa:płockiibiało-
stocki.Departamentamizarządzałykolegialnewładzeadministracyjneiskar-
bowe(kamery)orazsądowe(rejencje).Departamentydzieliłysięnapowiaty
zlandratemnaczele.Ogólnyzarządnadtakzorganizowanymiziemiamipol-
skimizIIiIIIzaboruobjąłKarlvonHoym,ministerŚląska,nastawionyzde-
cydowanieantypolsko.
Niezwłocznieusuniętoprawapolskieiwprowadzonopruskikodeks
karnyicywilny,od1797r.obowiązywałopowszechneprawokrajowe(Allge-
meinesLandrecht).Wadministracjiwprowadzonojęzykniemiecki,podobnie
uczynionowsądachiszkolnictwie.Szlachtapolskazostałaodsuniętaod
urzędów,zlikwidowanosamorządszlacheckiimiejski.Zamknięciedrogido
urzędówmiałokatastrofalneskutkidlauboższejszlachty,dlaktórejpozostała
dostępnasłużbawojskowa:władzeutworzyływtymcelu2szkołykadetów
wKaliszuiChełmnie.Ograniczonoszkolnictwo,którepodlegałogermanizacji:
istniałytylko2szkołyśredniewdepartamencie,ponadtoutworzononiemieckie
gimnazjumwPoznaniuitakieżliceumwWarszawie.Życiepublicznebyło
skrępowaneprzezcenzuręipolicyjnynadzór.W1796r.skonfiskowanokró-
lewszczyzny(dobranarodowe),anastępnieznacznączęśćdóbrduchownych,
któreprzechodziływręcepruskichwojskowychiurzędników.Duchowieństwo,
zwłaszczakatolickie,poddanonadzorowiwładzpaństwowych.Patentem
królewskimopoddanychmieszanych(sujetsmixtes,1797)nakazanosprzedaż
wciągu5latmajątkówposiadanychwinnychzaborach.
Mieszkańcyigospodarka.Noweporządkieliminowałyinstytucje,doktórych
byłaprzywiązanapolskaszlachta.Zdnianadzieńutraciłaonawpływna
sprawykrajowe.„Zaraztedyprzewróciłosięwszystkozgruntudogórynogami:
prawa,kodeks,wojsko,podatkiirząd,izarząd,ikorespondencja[...],wszystko
generalnieponiemiecku:żezdawałosię,iżczłekzdomemifolwarkiemprzez
