Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.12.Zderzeniaczołowe
27
niu.Niepadająjednaknieprzytomnenaziemię
(samicamiałabywtedytrudnywybór).Niektóre
gatunkirogatychdinozaurów(jaktriceratops)mo-
głypodobniesięzderzać.Dlaczegozderzenianie
szkodząowcom?
Odpowiedź
Zdolnośćdzięcioładowytrzymywa-
niawielkichopóźnieńpodczasuderzaniawkonar
drzewaniezostaładobrzezrozumiana,alesątu
dwiegłównekwestie.(1)Ruchdzięciołajestnie-
malprostoliniowy.Niektórzybadaczewierzą,że
wstrząśnieniemózguuludziizwierzątpojawiasię
podczasgwałtownegoobrotugłowywokółszyi
(ipniamózgu),leczjesttomałoprawdopodobnie
przyruchuprostoliniowym.(2)Mózgdzięciołajest
takdobrzepowiązanyzjegoczaszką,żepouderze-
niuwystępujątakmałeruchyszczątkowelubobrót
mózgu,żeniemaszansnarozerwanietkankimię-
dzyczaszkąamózgiem.
Zderzającesięgłowamibaranysązwykle
chronioneprzeztrzyelementy.(1)Ichrogisąza-
kręcone,abywtensposóbprzedłużyćczaszde-
rzeniaizmniejszyćjegosiłę.(2)Kościczaszki
równieżprzesuwająsięlubobracająwokółpołą-
czeń(szwów)jakwsprężynielubzawiasach,aby
zabezpieczyćprzezrozerwaniemgłowy.(3)Więk-
szośćenergiiuderzeniaidziewmocnemięśnieszyi
zwierząt.Chociażzdarzeniewyglądananiezwykle
gwałtowne,mięśnieirogizwierzątewoluowałydo
punktu,wktórymzłamanierogulubuszkodze-
niemózgujestnieprawdopodobne.Triceratopsy
prawdopodobnierównieżmiałyrozbudowanysys-
temzatok,którypokrywałichmózgimógłpełnić
funkcjęamortyzatorawstrząsów.
KRÓTKAHISTORIA
1.11.Graowielokrotnościg
Wlipcu1977r.nawyschniętymjeziorzeElMi-
rageDryLakewKaliforniiKittyO’Neilustano-
wiładwarekordywjeździedragsterem3na440
jardów(ok.0,4km).Odmomentuwystartowania
osiągnęłanajwiększąkiedykolwiekzarejestrowaną
prędkośćkońcową(nakońcujazdy),awynikiem
3,72sekundpobiłarekordnajkrótszegoczasujaz-
dy.Jejprędkośćbyłzdumiewająca:392,54mil/h
(około632,1km/h).Jejśrednieprzyspieszeniepod-
3Samochódużywanywwyścigachnakrótkichdystansach
(przyp.tłum.).
czasjazdywynosiło47,1m/s2,czyliprzyspieszenie
ziemskierazy4,81lubwskrócie4,81g.
Wgrudniu1954r.wHollomanAirForceBase
wstanieNowyMeksykdrJohnStapp,pułkow-
niksiłpowietrznych,zostałprzypiętydosiedze-
niasańrakietowych,zaktórymiznajdowałosię
dziewięćrakiet.Odpalenieichpopchnęłosanie
zeStappemwzdłużdrogina5sekund,wktórym
toczasieosiągnąłszybkość632mil/h,czyliokoło
1018km/h.Jegoprzyspieszeniewfazienapędzania
wynosiłookoło56,4m/s2,czyli5,76g.Teliczby
naprawdęrobiąwrażenie,aleprawdziwymtestem
dlapułkownikaStappabyłozatrzymaniezapomo-
cąhamulcówhydraulicznychwczasie1,4sekundy
(zwalnianie),zopóźnieniemrównym20,6g.
Wmaju1958r.wpodobnychsaniachjak
StappEliL.BeedingJr.osiągnąłprędkośćoko-
ło72,5mil/h(117km/h).Taprędkośćniewydaje
sięzbytniogodnauwagi,ponieważjesttypowana
niektórychautostradach,alewzbudzaszacunek,
gdywziąćpoduwagęczasprzyspieszenia.Byłoto
0,04sekundy,mniejniżmrugniecieoka.Przyspie-
szenieBeedingarówne82,6gpozostajerekordem
wkontrolowanychwarunkach.
Wlipcu1977r.wNorthamptonshirewAnglii
samochódwyścigowyDavidaPurleyarozbiłsię,
ajegoszybkośćzmniejszyłasięze108mil/hdo
zeranadrodze26cali(66cm).(Jechałzszybko-
ścią174km/h;dystansembyłmetr).Jegoopóźnie-
nie179,8gwydawałosięśmiertelne-alemimo
29złamań,trzechzwichnięćisześciuzatrzymań
pracysercaPurleyprzeżył.
1.12.Zderzeniaczołowe
Naglezdajeszsobiesprawę,żejedzieszpodprąd
wjednokierunkowymtunelu,prostonainnysamo-
chódjadącyzprzeciwka.Czyabyzminimalizować
niebezpieczeństwonieuchronniezbliżającegosię
wypadku,trzebajechaćztakąsamąszybkościąjak
tendrugisamochód,czyjechaćszybciej,czymoże
zwalniać,abysięzatrzymać?
Zderzeniaczołowesąnajbardziejniebezpiecz-
nymrodzajemkolizjisamochodowych.Niespo-
dziewanie,danezgromadzonenatematzderzeń
czołowychsugerują,żeryzyko(lubprawdopodo-
bieństwo)śmiercikierowcyjestmniejsze,gdyma
onpasażerawsamochodzie.Zczegotowynika?
Odpowiedź
Najlepszaradatozatrzymaćsię
i-jeślitomożliwe-obrócićsamochódwtył.
