Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Przemykającsięmiędzyspadającymikroplami
hamowania
początek
początek
obrotu
(a)
obrótspowodowany
przezprzedniekoła
tarcie
początkowy
(b)
obrót
tarcie
kierunek
jazdy
tarcie
obrótspowodowany
przezprzedniekoła
początkowy
(c)
obrót
tarcie
Rysunek1.2.(a)Odwróceniesamochodunaskutekostre-
gohamowania;siłytarcianaoponachdla(b)przedniego
napędui(c)tylnegonapędu
wtymsamymkierunku,wktórympoczątkowoza-
cząłsięobracaćsamochód.Obrótsięzatempotęgu-
jeisamochódsiękręci.
Jeślisamochódmanapędtylny,rolesiłtarcia
naprzednichitylnychkołachzamieniająsię,ale
przewagęmamomentobrotowykółtylnychiobra-
cająsięoneprzeciwniedopoczątkowegokierunku
obrotu(rys.1.2c).
Typowarada,jakądajesiękierowcom,gdysa-
mochódzaczynasięobracać,jesttaka,abyskrę-
calikoławkierunkuzgodnymzzamierzonym
kierunkiemjazdy.Wtensposóbnaprzednichko-
łachtworzymymomentobrotowyprzeciwnydo
ichobrotu,jednakprzybrakuumiejętnościmożna
przeholowaćiwniekontrolowanysposóbskręcić
wdrugąstronę.
1.7.Poślizgczybezpoślizgu
Wyobraźsobie,żeprowadziszsamochódiduży
łośwyskakujenadrogęwpewnejodległościprzed
tobą.Załóżmyteż,żetwójsamochódniemasys-
temuABS.Czynależyzablokowaćkoła,hamując
takostro,jaktotylkomożliwe,czyużyćhamul-
cówjaknajmocniej,aletak,abynieblokowaćkół?
Ajeślitwójsamochódwpadniewpełnypoślizg,
dlaczegokoniectegopoślizgujesttakraptowny?
Odpowiedź
Różneporadnikizazwyczajprzeko-
nujądodrugiegowyboru,słuszniewskazując,że
tarcienakołachpowodujezatrzymaniesamocho-
du.Gdykołasięobracają,tarcierośniedopewnej
wartościmaksymalnej,zależnejodsiłyhamowa-
nia.Jeślizahamujeszmocniej,kołasięzablokują
ioponybędąsięślizgać.Tarciejestwtedymniejsze
idrogahamowaniamusibyćdłuższa.
Chybanajlepiejzahamowaćnatylemocno,aby
kołabyłynagranicypoślizgu,anastępniezatrzy-
maćsięnanajkrótszejdrodze?Nocóż,taknapraw-
tobyćmożejednaknie,ponieważtenwybór
możezwiększyćdrogęhamowaniao25%wpo-
równaniuzdrogąhamowaniaprzyzablokowanych
kołachipełnympoślizgu.
Jednakargumentzporadnikówzdwóchpowo-
dówmożebyćnierozsądnywnagłychwypadkach.
Popierwsze,prawieniemamyczasunaekspery-
mentyzhamowaniem.Drugipowódmazwiązek
zmomentemobrotowymprzyłożonymdosamo-
choduprzezsiłytarcianakołach:temomentyob-
rotowezazwyczajszarpiąsamochodemdoprzodu,
próbującobrócićgowokółpoziomejosiprzecho-
dzącejprzezśrodekciężkości(rys.1.3).Próbaob-
rotuzmniejszaobciążenietylnychkółizwiększa
obciążenieprzednich.
Przypuśćmy,żehamujemynatylemocno,
żesamochódjestnagranicypoślizgu.Ponieważ
wszystkiekołanadalsięobracają,aobciążenie
tylnychkółzmalało,więctylnekołanagranicy
poślizgu(anieprzedniekołazdodatkowymob-
ciążeniem)itarcienatylnychkołachjestmniejsze.
Jeśliprzednieitylnehamulcejednakowe,tarcie
naprzednichkołachmatakąsamąmałąwartość,
więccałkowitasiłatarciadziałającanasamochód
jestmałaidrogahamowaniajestdługa.
zwiększony
tarcie
nacisk
próbaobrotu
tarcie
środekciężkości
zwiększony
nacisk
Rysunek1.3.Samochódszarpanywprzódpodczasha-
mowania