Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.32.Ludzkakulaarmatnia
39
zaczynakrążyćwokółpunktupołączeniatrzech
sznurów,wodległościL,ztrzemakulamisyme-
trycznieułożonymiwzględemtegopołączenia
(rys.1.9b).Tazmianawkonfiguracjizmniejsza
rozproszeniemasy.
Ponieważbolaleciswobodnie,jejmomentpędu
niemożesięzmienić.Azatemgdyrozkładmasy
(momentbezwładności)maleje,prędkośćobrotowa
musiwzrosnąć.Sytuacjaprzypominałyżwiarza,
którzyobracasięwmiejscu,przyciągającramio-
na,abyzmniejszyćrozkładmasyiwtensposób
zwiększyćprędkośćobrotową.
1.31.Machinaoblężnicza
Przypuśćmy,żeznajdujemysięwśredniowiecz-
nejmachinieoblężniczejpodmuramiobronnymi
zamku.Niechcemyzbliżaćsiędozamkuzewzglę-
dunałucznikównamurach.Jakmożnaatakować
muryzdaleka?
Odpowiedź
Doatakowaniamurówobronnych
używanodwóchrodzajówmachinoblężniczych:
katapultoraztrebuszy.Katapultabyławrzeczy-
wistościłukiem,którystrzelałstrzałamilubka-
mieniami(owadzepowiedzmy25kilogramów).
Maszynabyładużawiększaodłuku,strzałamogła
mieć2metrydługości,acięciwabyłanaciąganą
zębatką,abymożnabyłozgromadzićdużowię-
cejenergiiiprzekształcićjąwenergiękinetyczną
strzałypodczasjejwypuszczania.Jednakstrzały
mogłyzrobićniewielkąszkodęmurom,ponieważ
energiaipędstrzałyniesąduże.
Trebuszbyłdużobardziejdestrukcyjny,anie-
któremodelemogłymiotaćkamienieowadze1300
kilogramów.Zaichpomocąmożnabyłorównież
rzucaćmartwymikońmilubnawetludzkimicia-
łami.Toostatniezdarzyłosię,gdyatakującąarmię
pokonałaczarnaśmierć10ichcieliposłaćzarazęza
mury,abyzarazićobrońców.Wsytuacjachbar-
dziejhumorystycznychnowoczesnetrebuszebyły
używanedorzucaniapianinami,anawetmałymi
samochodami.
Narysunku1.10pokazanopodstawowysche-
matdziałaniatrebusza.Pociskznajdujesięwkie-
szonce,którajestprzymocowanadokońcaAdłu-
giejdrewnianejbelki.DokońcaBprzykładasię
nagledużąsiłęskierowanąwdółibelkaobracasię
10Jednaznajwiększychpandemiiwdziejachludzkości,
panującawXIV-wiecznejEuropie.
A
kula
wkieszonce
użyta
siła
B
Rysunek1.10.Trebusz
wokółpoziomejosi,akieszonkajestnagleunoszo-
nanadmachinę.Gdykieszonkaipociskznajdąsię
nadmachiną,węzełkieszonkinabelcewysuwa
sięzhaka,iwylatująwpowietrze.Wtensposób
energiaprzekazanapociskowipochodzizpracywy-
konanejprzezsiłęprzyłożonąnakońcuB.
Tasiłamożebyćpoprostuskoordynowanym
pociągnięciemwdółprzezkilkumężczyzn.Wtre-
buszu,którymógłrzucaćdużeobiektynaznaczne
odległości,używanociężkiejprzeciwwagiwpunk-
cieB;wtedyprzyłożonasiłabyłasiłąciężkości
działającąnaprzeciwwagę.Przeciwwagabyłanaj-
pierwstopniowopodnoszonasiłąludzkichrąkza
pomocązębatki.Następnieprzeciwwagaopadała,
abyenergiapotencjalnawniejzgromadzonamogła
byćprzekształconanaenergiękinetycznąpocisku.
Energiakinetycznaipędpociskubyłybardzoduże,
ijeślipociskiembyłkamień,mógłonzrobićdziu-
ręwmurzeobronnym.Gdyrozpowszechniłysię
trebusze,zmienionokonstrukcjemurówzamko-
wych,abymogłylepiejwytrzymaćuderzenia.
Naprzykładniektóremurybyłypochylone,anie
pionowe,abypociskprzesuwałsięniecowzdłuż
muru,zamiastbezpośredniouderzaćwniego.
1.32.Ludzkakulaarmatnia
Numercyrkowy,podczasktóregoczłowiekbyłwy-
strzeliwanywpowietrzezarmatylubinnegourzą-
dzenia,miałswójpoczątekwlatach70.XIXwieku,
gdyludzkąkulęarmatniąwysłanotylkonamałą
odległośćizostałaonazłapanaprzezasystentana
trapezie.GdyrodzinaZacchiniprzywróciłatennu-
merw1922r.,zdecydowała,żelotybędąbardziej
śmiałe,więcwykonawcaleciałwpowietrzuilądo-
wałwsiatce.Ichpierwszearmatydziałałynazasa-
dziesprężyn,którenapędzaływykonawcęnumeru,
alew1927r.zastosowanosprężonepowietrze.
