Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Aminokwasyniezbędne(egzogenne)
41
przezssakirazemzmoczem.Ptakiigadylądowenadmiarjonówamonowychwbudowują
wkwasmoczowyiwydalajągoprzezkloakę.Natomiastrybyiwiększośćinnychzwie-
rzątwodnychwydalanadmiarowyazotwpostaciamoniakuwprostdowody,któraroz-
cieńczającgo,neutralizujetenszkodliwydlażyciazwiązek.Rybapłucodyszna,stającsię
podczassuszyzwierzęciemlądowym,zmieniaczęściowometabolizm,nietylkozaczyna
oddychaćpowietrzem,aleinadmiarazotuwydalawpostacimocznika,anieamoniaku.
Umiarkowanynadmiaraminokwasówjestzwyklewydalanyzmoczem.Stwierdzono,
żewnormalnychwarunkachorganizmludzkiwydaladzienniezmoczemok.3gamino-
kwasówwpostaciwolnej,krótkichpeptydówlubmetabolitów.Wpewnychstanachcho-
robowychmożenastąpićzwiększeniewydalaniazmoczemniektórychaminokwasów,
wywołującwrezultacieznacznyichdeficyt.
1.4.Aminokwasyniezbędne(egzogenne)
WpołowieXIXwiekuLiebig,obserwującdoświadczalnezwierzętakarmionewyłącznie
żelatyną,zauważyłniekorzystnywpływtakiejdietynaorganizmy.Zwierzętakarmione
samążelatynąprzestawałyprzybieraćnawadzeipadałypodłuższym,wyłącznymjejsto-
sowaniu.NapodstawietychdoświadczeńLiebigwysunąłstwierdzenie,żeżelatyna,mi-
mobiałkowegocharakteru,niedostarczawszystkichpotrzebnychdożyciaaminokwasów,
asamezwierzętaniesąwstanieichwytworzyć.Aminokwasy,kórekoniecznietrzebado-
starczaćwrazzpożywieniemdoprawidłowegorozwojuorganizmówzostałynazwane
aminokwasaminiezbędnymi,wskrócieAKE(aminokwasyegzogenne).Początkowonie
możnabyłookreślić,któreaminokwasysąaminokwasaminiezbędnymi,aktóremogąbyć
wytwarzanewdostatecznychilościachprzezsameorganizmy.Rozróżnienietostałosię
możliwedopierowXXwiekupozdefiniowaniunajważniejszychaminokwasówtwo-
rzącychbiałkoiprzeprowadzeniubadańwpływuposzczególnychaminokwasównabilans
azotowydoświadczalnychzwierzątorazczłowieka.Bilansazotowypoleganaoznaczeniu
ilościazotupobieranegowrazzpożywieniemiilościazotuwydalanegozorganizmu.Re-
zultatytychbadańzawieratabela1.5,wktórejpodanyjestwykazaminokwasówniezbęd-
nych.W1906rokupierwszynatęlistętrafiłtryptofan,natomiastostatnimaminokwasem
zaliczonymdotejgrupybyłatreonina,poznanadopierow1935roku.Wlatachpóźniej-
szychzbióraminokwasówniezbędnychrozszerzonooargininęihistydynę,którewpraw-
dziepoczątkowoniewydawałysięniezbędne,ponieważbadaniaprzeprowadzanonaoso-
bachdorosłych,alepóźniejokazałosię,żemłodeorganizmyniewytwarzająichwilościach
wystarczającychwstosunkudopotrzeb.Pozostałeaminokwasy–endogenne,mimoże
niesąnazywaneaminokwasaminiezbędnymi,sąrównieżkonieczniepotrzebnedopra-
widłowegofunkcjonowaniaorganizmu,jednakichobecnośćwpożywieniuniejesttak
bardzowymagana,ponieważmogąbyćwytwarzanezinnychsubstratówdostępnych
wproduktachspożywczych.Takimisubstratamisąrównieżniektóreaminokwasynie-
zbędne,jaknp.L-fenyloalanina,którasłużydosyntezyL-tyrozyny,zatemjejzawartość
wpożywieniumusizaspokajaćzapotrzebowanieorganizmuzarównonaPhe,jakinaTyr.
