Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
2.Jakdziałamózg:odstrukturydoumysłu
onprądzieelektrycznym”przebiegającymprzezprze-
wody,jakimisąneurony,wrzeczywistościpodstawo-
wymechanizmsterującyzmianamipolaryzacjiwko-
lejnych,sąsiadującychzesobąneuronachwsiecijest
mechanizmemchemicznym.
2.2.3.Kodymózgu
Jakwykazaliśmy,neuronyróżniąsięodwiększościko-
mórekworganizmietym,żewokreślonychwarun-
kachulegająaktywizacjipolegającejnanagłejzmianie
polaryzacjielektrycznej.Podstawowymechanizmste-
rującyzmianamipolaryzacjiwkolejnych,sąsiadują-
cychzesobąneuronachwsiecijestmechanizmemche-
micznym.Dziejesiętakdlatego,żepołączeniejednego
neuronuzdrugimprawienigdyniejestbezpośrednie.
Wynikatozpodstawowejstrukturyneuronu.Mózg
bowiem-awłaściwiecałyukładnerwowy-porozu-
miewasiędwomakodamilubsygnałami2:
.
elektrycznym-sygnałyelektrycznepolegającena
nagłejzmianieładunkuelektrycznegowkomórce
nerwowejodnplus”donminus”lubodwrotnie;
.
chemicznym-sygnałychemicznepolegającena
wydzieleniu(zkomórkidoprzestrzenimiędzyko-
mórkowej)iwychwytywaniu(zprzestrzenimię-
dzykomórkowej)różnychsubstancjiprzezbłonę
komórkową.
Kodelektrycznytopotencjałelektryczny,zwany
teżpotencjałemelektrostatycznym.Potencjałemelek-
trycznymφwdowolnympunkcieFpolanazywasię
stosunekpracyWwykonanejprzezsiłęelektryczną
przyprzenoszeniuładunkuqztegopunktudonie-
skończoności,dowartościtegoładunku.
Jednostkąpotencjałujest1V(wolt)równy1J/1C
(dżulnakulomb).
Działaniekoduelektrycznego
Prawidłowedziałaniekoduelektrycznegozapewniają
główniekomórkipiramidowezdługimwierzchołko-
wymdendrytemikomórkigwiaździste(ryc.2.8).
2
Systemyte(czylibioelektrycznyibiochemiczny)niesąjed-
nakzupełnieodrębnymiukładami,leczwzajemniewspółdziałają.
Sygnalizacjabioelektrycznajestspecyficznadlakomóreknerwo-
wych,podczasgdyróżnegorodzajusygnalizacjębiochemiczną
możnaznaleźćwkażdejkomórcenaszegociała.Pojawieniesięlub
zanikanierozmaitychsubstancjiwśrodowiskuotaczającymko-
mórkęjestdlaniejsygnałem,żenależyzacząćlubzaniechać,
przyspieszyćlubzwolnićliczneistotnedlażyciaprocesy.Często
sygnałytedziałająnaalboprzezDNAiRNA,czyliaktywizują
lubusypiająokreślonegenyodpowiedzialnezatworzenieróżnych
białekiinnychsubstancjiwkomórce.
Rycina2.8.Komórkapiramidowazdługimwierzchołkowym
dendrytem(polewejstronie)orazkomórkagwiaździsta
(poprawejstronie)
Źródło:opracowaniewłasne.
WtymprzypadkuwewnętrznyprądNApowstaje
przezłączeniemolekuł(cząsteczek)przekaźnikaglu-
taminianowegodoreceptorówdendrytów.Prądwko-
mórcepiramidowejtworzyodrębnedipole,podczas
gdyprądwkomórcegwiaździstejniewytwarzaod-
rębnegopolanazewnątrzciałakomórki.Komórkipi-
ramidoweigwiaździsteniejakowzajemniesięuzu-
pełniają,przyczymkomórkipiramidowezapewniają
aktywację,akomórkigwiaździste-hamowanieak-
tywacjiwkorzemózgowej.Jeżeliwięcniedziałają
przykładowokomórkigwiaździste(hamujące),poja-
wiasięciągłepobudzenieukładunerwowego,inaod-
wrót:brakdziałaniakomórekpiramidowych(pobu-
dzających)sprawia,żeniejestmożliwaaktywacja
układunerwowego(Kropotov2009).
Działaniekoduchemicznego
Kodchemicznyobejmujegłównieneurotransmite-
ry(neuroprzekaźniki,neuromediatory).Neurotrans-
mitertozwiązekchemiczny,któregocząsteczkiprze-
nosząsygnałymiędzyneuronamiprzezsynapsy,
atakżezkomóreknerwowychdomięśniowychlub
gruczołowych.Neurotransmitersłużydozmiany
sygnałuelektrycznegonasygnałchemicznywsy-
napsieorazdoprzekazywaniategosygnałuzjednej
