Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
F.Bereźnicki,Podstawydydaktyki,Kraków2007
ISBN:978-83-7308-961-7,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2004
1.Wartościiichzwiązekzcelamikształceniaogólnego
49
Autordodaje,że„starożytnośćustamiPlatonaakcentowałaodpowiedź
pierwszą,średniowieczedrugąitrzecią,nowożytnośćzdajesięprzychylaćdo
czwartejopcji”24.
Niezależnieodwielościdawnychiwspółczesnychkoncepcjiaksjolo-
potrzeba
gicznych,nazakończenietegofragmentunależypodkreślićjeszczerazfakt
dobrejznajo-
powstaniaaksjologiijakosamodzielnejdyscyplinyfilozoficznej,mającejswój
mościaksjo-
logiiwśród
przedmiotbadańiwłaściwemumetodypoznania.Dlapedagogaważna
pedagogów
jestmożliwiedobraznajomośćustaleńtejnauki,copodyktowanejestnaj-
ogólniejznaczeniemwartościwludzkimżyciu,ichznaczeniemwpraktyce
iteoriikształceniaisamokształtowaniaczłowiekawciągucałegożycia25.
1.3.Pojęciewartości
Pojęciewartościchoćnieostre,posiadającewieleznaczeń,trudnedo
zdefiniowaniaijednoznacznegookreślenia,stałosię„wdrugiejpołowie
XIXwiekujednymzesłów-kluczywewszystkichtekstachdotyczącycheg-
uogólnione
zystencjiczłowieka,jegoetosu,poznania,odczućiocen.[...]Znaczenietego
pojęcie
słowastopniowostałosięwnaszejkulturzeuogólnieniemtegowszystkiego,
wartości
coczłowiekuważazadobre,doczegodąży,czymsięwżyciukieruje”[...]
Corazczęściejmówisięoaksjologicznymwymiarzecałejkultury,otym,że
opierasięonanatym,coludzietraktująjakowartości.Tymsamymobok
uogólnionegopojęciawartościrównieważnastajesięichkategoryzacja
iróżnepróbyichhierarchizacji”26.
Wrozumieniuwyrazuwartośćistotnajestznajomośćdziejówtegosło-
wa.ZanalizibadańJ.Puzyninywynika,żepolskirzeczownikwartośćzostał
dziejesłowa
utworzonyodprzymiotnikawart(y),zapożyczonegozjęzykaniemieckiego.
„wartość”
PierwszezapisytegoprzymiotnikasięgająXVIIwieku.Zarównowart(y),
jakiwartośćpojawiająsięwpolszczyźniewtedy,kiedyichodpowiedniki
wjęzykachzachodnioeuropejskichmająobokznaczeńekonomicznych
iarytmetycznychrównieżznaczeniezwaneaksjologicznym:„tego,żecośjest
dobre”,czyteż„wjakimstopniu,oilejestdobre”.Znaczenietakiemateż
śr.łac.valor,maodXIVw.ang.value,odXVw.niem.Werticonajmniej
odXVIIw.fr.valeur.DopierowpołowieXIXwiekufrancuskieiangiel-
skieodpowiednikiwartościuzyskują„usamodzielnione”znaczenie„tego,co
dobre”.Natomiastwhumanistycepolskiejtousamodzielnioneznaczenie
usamodziel-
wartościzaczynawchodzićwobiegdopieronaprzełomieXIXiXXwieku.
nioneznacze-
niewartości
24Ibidem,s.392–393.
25S.Palka:Dydaktykjakotwórca,badacziuczestnikprzemianedukacyjnych[w:]Dydaktyka
wdobieprzemianedukacyjnych,red.K.Denek,F
.Bereźnicki,Szczecin1999,s.27.
26J.Puzynina:Oznaczeniuwartości[w:]Nazwywartości.Studialeksykalno-semantyczne,red.
J.Bartmiński,M.Mazurkiewicz-Brzozowska,Lublin1993,s.9–10.
