Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Utwórjakoobiektiprogramodbioru
Dziełoliterackiejakkażdykomunikatjęzykowyjestobiektemodbioru
zistotyswejiprzeznaczenia,choćstajesięnimfaktycznienaogół
przygodnie,gdydochodzidojegolektury.Tymróżnisięodwypowiedzi
uczestniczącychwpotocznejkomunikacjijęzykowejrealizowanych
wokreślonychirzeczywistychsytuacjachkontaktuiporozumiewania
sięwzwiązkuzrealnymiidoraźnymipotrzebamipartnerów.
Ujmowanieliteraturyijejtworówjakoprzedmiotówodbioru,
awięczperspektywyodbiorcystałosiętradycjąwdrugiejpołowie
ubiegłegowieku,alesamozagadnieniedostrzeganoznaczniedawniej.
Znamiennejednak,żepowszechnieznanyiczęstoprzytaczanycytat
zTerentianusaMaurusa
4
:habentsuafatalibelli(‘książkimająswoje
losy’)funkcjonowałzwyklebezpoczątkutakprzecieżistotnegodla
sensu:Procaptulectoris,awięc:,,Losyksiążekzależąodpojętności
czytelnika’’.
Odrozpowszechnieniasięproceduryutrwalaniamowywpiśmie
–coumożliwiłopowstanieliteraturyiprzekazywaniainformacji
wpostacizapisanegotekstu–zaistniaławkomunikacjijęzykowej
sytuacjanowaprzynoszącabardzoistotnenastępstwa:
Popierwszestałosięmożliweoderwaniekomunikatuodnadawcy,
cozwiększyłorolęisamodzielnośćodbiorcy.Wprzytomnościnadawcy
zarównoartystycznejpieśni,jakprostejrelacjiopowszednichsprawach,
którytonadawcawkażdejchwilimógłkorygującointerweniować
wpojmowaniesensuprzekazu,odbiorcawmniejszymstopniuoddalał
sięodjegointencji.Samnasamzkomunikatemjakojegointerpretator
zdanynawłasnesiłymożeteżczęściejpopełniaćbłędyumykającejego
świadomości,dopuszczaćsięzdrady,przynajmniejintencjonalnego
znaczeniatekstu,niekoniecznietwórczej
5
.
Jedynąwskazówkąpoprawnościodczytaniastałosięprzestrzeganie
systemowychdyrektywkoduizachowanieprawdopodobieństwaprzy-
jętychrozstrzygnięćinterpretacyjnychtymwiększego,kiedyudałosię
zasadniezrekonstruowaćindywidualnewłaściwościkodunadawcy
iuzgodnićznimiwłasnykododbioru,takbywykładniaprzybrała
4
TerentianusMaurus–pisarzrzymskiżyjącyprzypuszczalniepodkoniecIIIw.n.e.,
autortrzyczęściowejwierszowanejrozprawyosztucepoetyckiejDelitteris,Desyllabis,De
metris.
5
Zob.twórczazdrada*.
19
